Từ nay, muốn sáp nhập hay đổi tên tỉnh, xã phải hỏi ý dân và cần tối thiểu 50% đồng thuận

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 321/2025/NĐ-CP hướng dẫn việc lấy ý kiến nhân dân đối với các nội dung thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính.

Nghị định có hiệu lực thi hành từ ngày 16/12/2025, nhằm bảo đảm quyền tham gia ý kiến của người dân đối với những thay đổi quan trọng liên quan trực tiếp đến địa bàn cư trú.

Theo nghị định, việc lấy ý kiến nhân dân được thực hiện tùy theo cấp độ đơn vị hành chính chịu tác động. Trường hợp thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức lấy ý kiến nhân dân tại tất cả các đơn vị hành chính cấp xã thuộc phạm vi đơn vị hành chính cấp tỉnh đó.

Đối với trường hợp liên quan đến đơn vị hành chính cấp xã, UBND cấp tỉnh tổ chức lấy ý kiến nhân dân ngay tại đơn vị hành chính cấp xã chịu ảnh hưởng trực tiếp.

Việc lấy ý kiến nhân dân được thực hiện chủ yếu thông qua hình thức phát Phiếu lấy ý kiến hộ gia đình theo mẫu quy định kèm theo nghị định và phù hợp với quy định của pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở. UBND cấp tỉnh quyết định hình thức phát phiếu đến từng hộ gia đình cho phù hợp với điều kiện thực tế hoặc giao UBND cấp xã quyết định đối với từng địa bàn cụ thể.

Đồng thời, Chính phủ khuyến khích áp dụng hình thức lấy ý kiến điện tử thông qua trang, cổng thông tin điện tử của địa phương, mạng viễn thông, mạng xã hội hoạt động hợp pháp hoặc các phần mềm điện tử theo quy định của pháp luật.

Về trình tự, sau khi xây dựng Đề án thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính, UBND cấp tỉnh có văn bản kèm theo mẫu phiếu và tài liệu lấy ý kiến gửi UBND cấp xã, đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn UBND cấp xã xây dựng kế hoạch và tổ chức lấy ý kiến nhân dân theo từng thôn, tổ dân phố. Trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được văn bản của UBND cấp tỉnh, UBND cấp xã phải hoàn thành việc lấy ý kiến nhân dân.

Sau khi kết thúc việc lấy ý kiến, trong thời hạn 5 ngày làm việc, UBND cấp xã có trách nhiệm tổng hợp và lập báo cáo kết quả lấy ý kiến nhân dân trên địa bàn, gửi Hội đồng nhân dân cùng cấp, UBND cấp tỉnh và đăng tải trên trang, cổng thông tin điện tử của UBND cấp xã. Đối với các đơn vị hành chính cấp xã không tổ chức HĐND, báo cáo kết quả được gửi trực tiếp đến UBND cấp tỉnh và công khai trên trang, cổng thông tin điện tử của UBND cấp xã.

Trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ khi nhận được báo cáo của UBND cấp xã, UBND cấp tỉnh chỉ đạo lập báo cáo tổng hợp kết quả lấy ý kiến nhân dân của các đơn vị hành chính cấp xã liên quan trực tiếp, gửi HĐND cùng cấp, đồng thời công khai trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ và trang, cổng thông tin điện tử của UBND cấp tỉnh. Các cơ quan này có trách nhiệm đăng tải công khai kết quả lấy ý kiến nhân dân trong thời hạn 5 ngày làm việc.

Theo quy định, báo cáo kết quả lấy ý kiến nhân dân phải nêu rõ quá trình tổ chức lấy ý kiến, tổng số hộ gia đình trên địa bàn, số hộ gia đình tham gia lấy ý kiến, số hộ gia đình đồng ý, không đồng ý đối với từng đơn vị hành chính cấp xã, cùng các ý kiến khác (nếu có). Khi phát hiện sai sót trong kết quả lấy ý kiến, công dân và tổ chức có quyền kiến nghị với UBND nơi lập báo cáo; trong vòng 5 ngày làm việc kể từ khi nhận được kiến nghị, cơ quan này phải xem xét, giải quyết và thông báo kết quả cho người kiến nghị.

Về điều kiện tiếp tục triển khai đề án, nghị định quy định kết quả lấy ý kiến nhân dân đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh phải đạt từ 50% trở lên tổng số hộ gia đình trên địa bàn tán thành thì cơ quan xây dựng đề án mới được tiếp tục hoàn thiện và trình HĐND cấp tỉnh xem xét, cho ý kiến.

Đối với đơn vị hành chính cấp xã, nếu kết quả lấy ý kiến đạt từ 50% trở lên tổng số hộ gia đình trên địa bàn tán thành, cơ quan xây dựng đề án tiếp tục hoàn thiện hồ sơ và gửi HĐND cấp tỉnh, cấp xã để xem xét. Trường hợp đơn vị hành chính cấp xã không tổ chức HĐND, UBND cấp tỉnh chỉ đạo hoàn thiện đề án và trình HĐND cấp tỉnh cho ý kiến.

Nghị định số 321/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch và phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong quá trình sắp xếp, điều chỉnh các đơn vị hành chính, bảo đảm các quyết định quan trọng liên quan đến địa giới hành chính có sự đồng thuận rộng rãi từ cộng đồng dân cư.