Tượng đài robot hút bụi Mỹ sụp đổ, phải 'bán mình' cho Trung Quốc

Theo kế hoạch tái cấu trúc, quyền kiểm soát công ty sẽ được chuyển giao cho một nhà cung cấp đến từ Trung Quốc, khép lại một chương quan trọng trong lịch sử công nghệ tiêu dùng Mỹ.

Được thành lập năm 1990 bởi 3 nhà nghiên cứu tại Viện Công nghệ Massachusetts, iRobot ra đời với một tầm nhìn táo bạo về vai trò của robot trong việc hỗ trợ con người. Trong giai đoạn đầu, các sản phẩm của hãng từng được triển khai cùng quân đội Mỹ, tham gia tìm kiếm cứu nạn tại Trung tâm Thương mại Thế giới sau vụ khủng bố ngày 11/9/2001, cũng như giám sát sự cố tràn dầu tại Vịnh Mexico.

Bước ngoặt lớn nhất của iRobot đến khi công ty chuyển hướng sang các robot phục vụ công việc thường nhật. Năm 2002, Roomba ra đời với lời hứa mở ra một tương lai nơi robot trở thành trợ thủ quen thuộc trong mỗi gia đình, từ dọn dẹp sàn nhà đến làm sạch bể bơi hay máng xối. Tuy nhiên, hơn hai thập kỷ trôi qua, thực tế kinh doanh lại cho thấy con đường hiện thực hóa viễn cảnh đó khó khăn hơn nhiều so với kỳ vọng ban đầu.

Doanh thu của iRobot dần suy giảm trong bối cảnh công ty chịu sự giám sát chặt chẽ từ cơ quan quản lý, đối mặt với các vấn đề liên quan đến bảo mật dữ liệu, đồng thời bị bào mòn thị phần bởi làn sóng đối thủ giá rẻ và đa dạng hơn.

Trong số đó có Shenzhen Picea Robotics, doanh nghiệp hiện nắm quyền kiểm soát iRobot. Picea là nhà sản xuất thiết bị gia dụng và linh kiện cho nhiều tập đoàn lớn như Xiaomi, Haier và Electrolux, đồng thời kinh doanh robot dọn dẹp mang thương hiệu riêng 3i. Công ty này được thành lập năm 2016 bởi một nhóm kỹ sư xuất thân từ chương trình hỗ trợ khởi nghiệp do chính quyền Thâm Quyến tài trợ.

Sự trỗi dậy của Picea phản ánh bức tranh rộng lớn hơn của ngành robot Trung Quốc. Các doanh nghiệp nước này đang tăng tốc nhằm giành vị thế thống lĩnh, với dòng vốn đầu tư công và tư nhân đổ mạnh vào robot hình người. Riêng trong năm nay, tổng vốn đầu tư đã lên tới khoảng 5 tỷ USD, nhiều hơn cả tổng chi trong năm năm trước cộng lại. Năm ngoái, hơn 2 triệu robot được ghi nhận đang hoạt động trong các nhà máy tại Trung Quốc, con số cao nhất toàn cầu.

Trong nỗ lực cứu vãn tình hình, năm 2022 Amazon từng công bố kế hoạch mua lại iRobot cùng toàn bộ khoản nợ với giá khoảng 1,7 tỷ USD. Tuy nhiên, thương vụ này cuối cùng không thể hoàn tất sau khi vấp phải sự xem xét gắt gao từ các cơ quan quản lý tại Mỹ và châu Âu, do lo ngại ảnh hưởng đến cạnh tranh thị trường.

Đến tháng 1/2024, iRobot cho biết Amazon đã chi 94 triệu USD cho các chi phí liên quan sau khi thương vụ đổ vỡ. Cùng thời điểm, công ty thông báo cắt giảm 350 nhân sự, tương đương khoảng 30% lực lượng lao động. Kể từ đó, cổ phiếu iRobot liên tục lao dốc khi ban lãnh đạo cảnh báo nhà đầu tư về những nghi ngờ nghiêm trọng xoay quanh khả năng tồn tại của doanh nghiệp.

Mới đây, iRobot đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản tại bang Delaware và cho biết quá trình tái cấu trúc dự kiến hoàn tất vào tháng 2.

Theo kế hoạch, cổ phiếu phổ thông sẽ bị xóa sổ và một thực thể tư nhân mới sẽ được thành lập dưới quyền kiểm soát của Picea. Công ty khẳng định sẽ tiếp tục duy trì hoạt động trong suốt quá trình này, đảm bảo các nghĩa vụ với nhân viên, nhà cung cấp và các chủ nợ.

“Thông báo hôm nay là một cột mốc quan trọng nhằm bảo đảm tương lai dài hạn của iRobot”, Giám đốc điều hành Gary Cohen cho biết. Theo ông, việc được Picea tiếp quản sẽ giúp củng cố nền tảng tài chính và duy trì sự liên tục đối với người tiêu dùng, khách hàng và đối tác.

Tài liệu nộp lên tòa án phá sản cho thấy iRobot đang nợ Picea gần 100 triệu USD, nợ tập đoàn xe điện Trung Quốc BYD khoảng 2,7 triệu USD và nợ Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ 3,4 triệu USD tiền thuế chưa thanh toán.

Trong số các chủ nợ còn có Zheng Yu Industrial, doanh nghiệp Hồng Kông chuyên sản xuất chổi, giẻ lau và túi đựng bụi cho iRobot tại các nhà máy ở Huizhou, miền Nam Trung Quốc. Đại diện công ty này cho biết chưa nhận được bất kỳ liên hệ nào từ iRobot hay Picea liên quan đến khoản nợ ước tính khoảng 1 triệu USD.

Việc iRobot, thương hiệu từng đưa robot hút bụi vào hàng triệu ngôi nhà trên khắp thế giới, nay phải xin phá sản và chuyển quyền kiểm soát cho đối tác nước ngoài, là minh chứng rõ nét cho sự dịch chuyển quyền lực trong ngành công nghệ tiêu dùng toàn cầu. Với lợi thế chi phí sản xuất thấp, tốc độ đổi mới nhanh và khả năng tích hợp nhiều tính năng, các công ty Trung Quốc đang từng bước lấn át những thương hiệu Mỹ từng thống trị thị trường.

Đây không chỉ là dấu chấm hết cho một kỷ nguyên của iRobot, mà còn là lời nhắc nhở về áp lực cạnh tranh ngày càng khốc liệt trong nền kinh tế công nghệ hiện đại.

Theo BI