Tỷ lệ nợ xấu thấp, vì sao ngân hàng vẫn giữ thế ‘phòng thủ’?

Chất lượng tài sản dần ổn định nhưng tiềm ẩn rủi ro

Báo cáo “Bức tranh Kết quả kinh doanh quý III/2025: Điểm sáng bứt phá từ nhóm vốn hóa vừa và nhỏ” của FiinGroup cho thấy bức tranh lợi nhuận ngân hàng quý III duy trì tích cực, nhưng đà tăng đã chậm lại khi tín dụng tăng yếu và biên lãi ròng (NIM) thu hẹp. Đồng thời, xu hướng củng cố dự phòng đang lan rộng, phản ánh tâm thế thận trọng của hệ thống ngân hàng bước vào quý cuối năm.

Theo FiinGroup, lợi nhuận sau thuế toàn thị trường quý III/2025 tăng 41,8% so với cùng kỳ, trong đó nhóm phi tài chính dẫn đầu với mức tăng 50,4%. Nhóm tài chính, bao gồm ngân hàng và chứng khoán, tăng 34,1%.

Riêng ngành ngân hàng ghi nhận mức tăng lợi nhuận 24,9% so với quý III/2024, song giảm nhẹ 1,6% so với quý II/2025. Nguyên nhân chủ yếu do NIM bị thu hẹp và tín dụng tăng chậm hơn kỳ vọng. FiinGroup đánh giá đà tăng trưởng lợi nhuận của ngành đang có dấu hiệu hạ nhiệt sau giai đoạn phục hồi mạnh từ đầu năm.

Tỷ lệ nợ xấu (NPL) nội bảng của 27 ngân hàng niêm yết giảm từ 2,1% cuối quý I xuống 2,0% cuối quý III/2025. Đây là tín hiệu tích cực, thể hiện nỗ lực xử lý nợ và cải thiện chất lượng tín dụng.

Tuy nhiên, tỷ lệ nợ cần chú ý (SML) tăng nhẹ lên 1,4% từ mức 1,2% của quý trước, tập trung tại các ngân hàng như VietinBank và Sacombank thay vì diễn ra diện rộng.

Tỷ lệ tạo mới nợ xấu tiếp tục ở mức thấp trong hai quý liên tiếp, song một số ngân hàng như MBB, SHB và OCB lại có tỷ lệ phát sinh mới cao hơn trung bình ngành, cho thấy rủi ro tín dụng vẫn tiềm ẩn.

Theo dữ liệu tổng hợp, đến cuối quý III/2025, tổng nợ xấu nhóm 3–5 của 27 ngân hàng niêm yết đạt khoảng 274.050 tỷ đồng, tăng 19,1% so với cuối năm 2024, tương ứng tăng thêm 44.000 tỷ đồng. Tốc độ tăng này cao hơn mức tăng trưởng tín dụng toàn ngành 15%, phản ánh chất lượng tín dụng vẫn chịu áp lực nhất định.

Trong số này, BIDV ghi nhận mức tăng nợ xấu cao nhất, thêm 12.907 tỷ đồng. MBB tăng 4.836 tỷ đồng, Sacombank tăng 3.708 tỷ đồng và SHB tăng 3.522 tỷ đồng. Ở chiều ngược lại, chỉ có ba ngân hàng giảm nợ xấu gồm NCB (giảm 37,7%, tương đương 5.200 tỷ đồng), ABBank (giảm 23,3%, tương đương 860 tỷ đồng) và ACB (giảm 15,3%, khoảng 1.300 tỷ đồng).

Ngân hàng tăng trích lập, củng cố “lá chắn” rủi ro tín dụng

Tính đến cuối quý III/2025, tổng dự phòng rủi ro cho vay khách hàng của 27 ngân hàng niêm yết đạt khoảng 230.000 tỷ đồng, tăng 11,3% so với cuối năm 2024. Việc tăng trích lập diễn ra trong bối cảnh nợ xấu vẫn cao, cho thấy xu hướng chủ động củng cố bộ đệm an toàn của các nhà băng.

Sacombank là ngân hàng có mức tăng dự phòng mạnh nhất, tăng 75% lên hơn 15.500 tỷ đồng, cho thấy quyết tâm xử lý nợ tồn đọng và làm sạch bảng cân đối. Theo sau là VietABank (+35%), Techcombank (+31%), TPBank (+30%) và PGBank (+28%).
Ngược lại, ACB giảm trích lập 8,7% nhờ chất lượng tài sản cải thiện và khả năng thu hồi nợ tốt; VIB cũng giảm 14,4%, còn gần 4.900 tỷ đồng.

Việc tăng trích lập giúp tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) toàn ngành cải thiện đáng kể, đạt 84,3% trong quý III, tăng từ mức đáy 79,8% của quý II.

Trong 9 tháng đầu năm, chỉ có 9 trong 27 ngân hàng ghi nhận tỷ lệ bao phủ tăng, còn lại đều giảm, đáng kể nhất là BIDV, MB và VPBank.

Đến cuối quý III, có Vietcombank, VietinBank, Techcombank và BacABank duy trì được tỷ lệ bao phủ trên 100%, trong khi BIDV đã rời nhóm này khi giảm từ 133,7% hồi đầu năm xuống 95% tại thời điểm cuối tháng 9.

Nhóm Big 4 vẫn thực hiện trích lập đầy đủ, nhưng VietinBank và BIDV có bộ đệm vốn mỏng hơn so với quy mô tổng tài sản. Dù duy trì LLCR cao giúp ngân hàng chủ động xử lý nợ, song việc tăng mạnh dự phòng cũng làm giảm lợi nhuận, buộc các nhà băng phải cân nhắc kỹ giữa mục tiêu an toàn và hiệu quả kinh doanh.

Một yếu tố hỗ trợ quan trọng là việc luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14 về xử lý nợ xấu trong Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 1/8/2025. Theo FiinRatings, đây là bước tiến quan trọng giúp cơ chế thu giữ, xử lý tài sản bảo đảm được thực thi nhanh hơn và ổn định lâu dài.

Theo FiinRatings, sau hơn sáu năm triển khai, Nghị quyết 42 đã giúp toàn hệ thống xử lý hơn 443.800 tỷ đồng nợ xấu, bình quân 5.800 tỷ đồng mỗi tháng, gấp 2,5 lần giai đoạn 2012–2017. Việc luật hóa cơ chế này sẽ giúp khung pháp lý tiệm cận thông lệ quốc tế, đồng thời hỗ trợ nhóm ngân hàng lớn, cả quốc doanh và tư nhân vốn có năng lực quản trị rủi ro tốt hơn.