Vietcombank, BIDV, VietinBank và Agribank chịu áp lực lớn nhất từ Thông tư 14

Thông tư 14 kích hoạt cuộc đua tăng vốn trong hệ thống ngân hàng

Thông tư 14/2025/TT-NHNN đang tạo ra thay đổi lớn trong cấu trúc vốn và quản trị rủi ro của hệ thống ngân hàng. Quy định mới, có hiệu lực từ ngày 15/9/2025, được dự báo sẽ buộc các tổ chức tín dụng đẩy nhanh quá trình tăng vốn điều lệ để đáp ứng các tiêu chuẩn tiệm cận Basel III, trong bối cảnh tín dụng tiếp tục tăng cao và nhu cầu vốn của nền kinh tế gia tăng.

Theo đánh giá của Công ty Chứng khoán VNDirect, Thông tư 14 là dấu mốc quan trọng khi hệ thống chuyển từ cơ chế kiểm soát hạn mức tín dụng sang điều tiết vốn dựa trên rủi ro. Đây cũng là lần đầu tiên các yêu cầu về bộ đệm vốn được áp dụng rộng rãi, nhằm nâng cao khả năng chống chịu của ngành ngân hàng trước biến động kinh tế.

Thông tư cho phép các ngân hàng tự nguyện áp dụng trong giai đoạn 2025–2029 và bắt buộc tuân thủ đầy đủ kể từ năm 2030, ngoại trừ phương pháp xếp hạng nội bộ IRB có thể linh hoạt theo năng lực dữ liệu của từng tổ chức tín dụng. VNDirect cho rằng quá trình chuyển đổi này đòi hỏi các ngân hàng phải nâng cấp công nghệ, chuẩn hóa dữ liệu và rà soát toàn bộ danh mục tín dụng để tính toán lại tài sản có rủi ro.

Quy định mới được ban hành trong bối cảnh tín dụng tăng nhanh, đặc biệt từ giữa năm. Đến cuối tháng 10/2025, tín dụng toàn hệ thống tăng 14,8% so với đầu năm. Tín dụng bất động sản tăng gần gấp đôi tốc độ chung và chiếm khoảng 24% tổng dư nợ, tạo áp lực lên thanh khoản. Huy động thị trường 1 không theo kịp khiến lãi suất liên ngân hàng duy trì mức cao, trong khi tỷ lệ LDR của nhiều ngân hàng đã tăng sát ngưỡng. Các khoản phải thu lãi và phí cũng đi lên, phản ánh dòng tiền ngắn hạn suy yếu.

Theo VNDirect, thay đổi lớn nhất của Thông tư 14 nằm ở việc điều chỉnh yêu cầu về vốn theo chuẩn Basel III. Tỷ lệ CET1 tối thiểu là 4,5%, vốn cấp 1 tối thiểu 6% và hệ số an toàn vốn CAR tối thiểu 8%. Hai bộ đệm vốn, bộ đệm bảo toàn và bộ đệm phản chu kỳ giúp Ngân hàng Nhà nước kiểm soát tín dụng theo chu kỳ và yêu cầu ngân hàng duy trì nguồn vốn ứng phó biến động.

Trong đó, nhóm cho vay bất động sản chịu tác động rõ rệt. Thông tư phân loại khoản vay theo pháp lý tài sản và nguồn trả nợ, thay vì dựa chủ yếu vào giá trị tài sản bảo đảm như trước đây. Các khoản vay thiếu giấy tờ pháp lý bị áp hệ số rủi ro cao hơn, trong khi vay nhà ở xã hội được hưởng hệ số từ 20% đến 50%. Điều này buộc nhiều ngân hàng có tỷ trọng cho vay bất động sản lớn phải cơ cấu lại danh mục.

Tác động đến hệ số an toàn vốn là đáng kể. Tỷ lệ CAR trung bình của hệ thống đến cuối 2024 đạt khoảng 12,5%, thấp hơn đáng kể so với mức phổ biến trong ASEAN. Nhóm ngân hàng quốc doanh duy trì CAR quanh 10%, thấp hơn yêu cầu tối thiểu 10,5% theo Thông tư 14 từ năm 2030. Trong khi đó, nhiều ngân hàng tư nhân lớn đạt 12–15% và ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam vượt 20%.

Phương pháp xếp hạng nội bộ IRB được kỳ vọng giúp một số nhà băng cải thiện CAR do cho phép đánh giá rủi ro chi tiết hơn. Tuy vậy, việc triển khai IRB đòi hỏi dữ liệu lịch sử, mô hình đo lường và hệ thống kiểm định chặt chẽ. Các ngân hàng đã đầu tư lớn vào công nghệ và chuẩn hóa dữ liệu như TCB, VPB, TPB và MBB có khả năng được chấp thuận sớm hơn.

Vietcombank, VietinBank, BIDV và Agribank tăng tốc đáp ứng chuẩn vốn mới

Trong bối cảnh đó, việc tăng vốn điều lệ trở thành yêu cầu trọng tâm của các ngân hàng, đặc biệt là nhóm ngân hàng quốc doanh. Hiện Vietcombank, VietinBank, BIDV và Agribank vẫn nằm trong top đầu hệ thống về quy mô vốn điều lệ. Vietcombank dẫn đầu với 83.557 tỷ đồng, BIDV đứng thứ 4 với 70.214 tỷ đồng. VietinBank và Agribank lần lượt đạt 53.700 tỷ đồng và 51.600 tỷ đồng.

Tuy nhiên, quy mô lớn không đồng nghĩa giảm áp lực tăng vốn. Nhóm Big4 nhiều năm duy trì CAR quanh mức tối thiểu trong khi quy mô tài sản và tăng trưởng tín dụng luôn cao hơn phần còn lại. Sự xuất hiện của khái niệm “ngân hàng quan trọng hệ thống” (D-SIB) trong Thông tư 14 càng làm rõ nghĩa vụ tăng vốn của nhóm này, bởi họ đóng vai trò then chốt trong ổn định hệ thống.

Để đáp ứng yêu cầu vốn mới, các ngân hàng quốc doanh chủ yếu sử dụng lợi nhuận giữ lại để tăng vốn. VietinBank đã chốt ngày đăng ký cuối cùng 18/12/2025 để phát hành gần 2,4 tỷ cổ phiếu trả cổ tức từ phần lợi nhuận còn lại của giai đoạn 2009–2016 và hai năm 2021–2022. Sau phát hành, vốn điều lệ ngân hàng dự kiến tăng lên gần 77.670 tỷ đồng.

Vietcombank cũng triển khai kế hoạch phân phối toàn bộ lợi nhuận còn lại năm 2022 và 2023 để trả cổ tức bằng cổ phiếu. Nếu được các cơ quan chức năng phê duyệt, vốn điều lệ của ngân hàng có thể vượt ngưỡng 100.000 tỷ đồng, trở thành ngân hàng có vốn điều lệ lớn nhất hệ thống.

BIDV đang thực hiện kế hoạch tăng thêm 21.656 tỷ đồng vốn điều lệ, tương ứng mức tăng 30,8%, thông qua ba phương án gồm phát hành cổ phiếu thưởng từ quỹ dự trữ bổ sung, trả cổ tức bằng cổ phiếu và phát hành thêm. Sau khi hoàn thành, vốn điều lệ BIDV dự kiến đạt gần 91.870 tỷ đồng.

Dù nhu cầu tăng vốn lớn, tốc độ triển khai của nhóm ngân hàng quốc doanh chậm hơn khối tư nhân do phải trải qua quy trình phê duyệt từ Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Chính phủ và Quốc hội. Việc phải xin từng năm khiến tiến độ kéo dài, trong khi thị trường vận động nhanh theo hướng tăng yêu cầu vốn.

HDBank, SHB, ABBank và loạt ngân hàng tư nhân bứt tốc trong cuộc đua tăng vốn

Trái ngược nhóm Big4, các ngân hàng tư nhân tăng tốc mạnh mẽ trong năm 2025 để đón đầu yêu cầu vốn mới và mở rộng quy mô. HDBank được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận tăng 30% vốn điều lệ thông qua trả cổ tức bằng cổ phiếu và phát hành cổ phiếu thưởng. Sau đợt phát hành, vốn điều lệ ngân hàng dự kiến vượt 50.000 tỷ đồng.

SHB trình phương án tăng thêm 7.500 tỷ đồng, nâng vốn điều lệ lên hơn 53.400 tỷ đồng. ABBank được chấp thuận tăng hơn 3.600 tỷ đồng lên gần 14.000 tỷ đồng. NCB hoàn tất chào bán riêng lẻ cho 17 nhà đầu tư và thu về 7.500 tỷ đồng. OCB và Nam A Bank cũng tích cực phát hành cổ phiếu để đáp ứng nhu cầu tăng vốn.

Song song với tăng vốn cổ phần, các ngân hàng còn mở rộng huy động trung và dài hạn qua trái phiếu. Trong chín tháng đầu năm, các ngân hàng phát hành hơn 306.500 tỷ đồng trái phiếu, chiếm 71% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp toàn thị trường. Việc phát hành trái phiếu giúp các ngân hàng cải thiện nguồn vốn dài hạn trong bối cảnh tín dụng tăng nhanh và thanh khoản chịu áp lực.

Nhu cầu vốn tăng còn xuất phát từ kỳ vọng tín dụng năm 2025 có thể tăng 18–20%, mức cao nhất trong nhiều năm. Trong khi đó, huy động thị trường 1 tăng chậm hơn, khiến hệ số an toàn vốn và khả năng đáp ứng nhu cầu tín dụng của nhiều ngân hàng bị thu hẹp. Việc tăng vốn điều lệ, phát hành trái phiếu và điều chỉnh danh mục tín dụng được xem là giải pháp giúp các ngân hàng duy trì đà tăng trưởng.

Thông tư 14 được dự báo tiếp tục tạo áp lực lên vốn của toàn hệ thống trong giai đoạn 2025–2030. Tuy vậy, khung pháp lý mới cũng giúp nâng cao khả năng chống chịu, hỗ trợ phân bổ tín dụng hiệu quả hơn và hướng hoạt động ngân hàng theo chuẩn quản trị quốc tế. Quá trình này được kỳ vọng tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững, trong bối cảnh nhu cầu vốn của nền kinh tế ngày càng tăng.