Xuất khẩu thủy sản sang Mỹ đối mặt ‘sóng ngầm’ từ rào cản thuế mới

Nhận định trên được đưa ra tại hội thảo về khả năng thích ứng của ngành thủy sản do Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam phối hợp với Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức.

Bà Nguyễn Ngô Vi Tâm, Chủ tịch Ban Ngành hàng cá nước ngọt (VASEP), cho biết mặt hàng chủ lực là cá tra tăng 9% trong 10 tháng năm 2025.

Tuy vậy, kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 8 và 9 giảm mạnh do thay đổi về thuế đối ứng, khiến nhà nhập khẩu Mỹ thận trọng khi tiêu thụ lượng hàng tồn kho đang chịu thuế mới và đánh giá mức chấp nhận giá của người tiêu dùng.

Dù gặp lực cản, bà Tâm nhận định ngành cá tra và thủy sản năm 2025 vẫn có khả năng về đích với mức tăng trên 10%, nhờ doanh nghiệp mở rộng thị trường, tận dụng các FTA và nỗ lực của cơ quan quản lý trong đàm phán thuế.

Tuy nhiên, VASEP cảnh báo việc Mỹ có thể áp thuế 20% với thủy sản sẽ tạo áp lực lớn lên ngành tôm Việt Nam vì giá thành cao và phụ thuộc nguồn cung nhập khẩu. Cá tra có lợi thế giá thấp hơn, nhưng sản lượng sẽ chịu ảnh hưởng từ đợt bão lũ cuối năm 2025.

Quý I/2026 được xem là giai đoạn then chốt để đánh giá khả năng thích ứng của doanh nghiệp và mức độ chấp nhận giá mới của thị trường Mỹ.

Theo VASEP, xuất khẩuthủy sản 10 tháng đạt hơn 9,5 tỷ USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm trước. Trung Quốc và Hồng Kông tiếp tục là thị trường dẫn dắt, với kim ngạch hơn 2 tỷ USD, tăng trên 32% nhờ nhu cầu mạnh ở tôm hùm, cá biển và cua sống.

Nhật Bản cũng ghi nhận mức phục hồi ổn định với gần 1,4 tỷ USD. Châu Âu đạt 985 triệu USD do nới lỏng một số rào cản kỹ thuật, trong khi Hàn Quốc tăng hai con số lên 725 triệu USD nhờ nhu cầu mực bạch tuộc và surimi.

Các thị trường thuộc CPTPP như Canada, Australia và Nhật Bản vẫn là nhóm tăng trưởng nhanh nhất nhờ lợi thế thuế quan.

Ngược lại, thị trường Mỹ bước vào giai đoạn biến động mạnh. Dù kim ngạch 10 tháng vẫn đạt khoảng 1,6 tỷ USD, xu hướng giảm đã rõ rệt từ quý III khi thuế đối ứng 20% áp dụng từ tháng 8.

Các nhóm hàng tôm và cá tra đồng loạt giảm trong tháng 9 và 10 do doanh nghiệp chủ động cắt giảm đơn hàng để tránh rủi ro.

Ngoài thuế đối ứng, ngành còn đối mặt thuế chống bán phá giá tôm và các quy định theo Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển (MMPA) dự kiến tác động đến thủy sản khai thác từ đầu năm 2026, khiến Mỹ trở thành thị trường rủi ro nhất.