Xuất khẩu Việt chịu tác động gì khi thị trường mua gạo số 1 gia hạn lệnh cấm nhập khẩu đến hết năm 2025 ?

Tổng thống Philippines Ferdinand R. Marcos, Jr. đã phê duyệt việc gia hạn lệnh cấm nhập khẩu gạo đến cuối năm 2025 nhằm ổn định giá lúa tại nông trại, theo thông tin từ Bộ trưởng Nông nghiệp Francisco P. Tiu Laurel, Jr. Sắc lệnh hành pháp chính thức hóa quyết định này được ban hành vào ngày 3/11.

“Do lệnh cấm nhập khẩu chỉ có tác động nhỏ đến giá bán lẻ và nguồn cung gạo, nhưng lại ảnh hưởng đáng kể đến giá lúa tại ruộng, Tổng thống Marcos cho rằng cần thiết phải gia hạn lệnh cấm này thêm hai tháng,” ông Tiu Laurel nói.

Trước đó, Philippines đã tạm ngừng nhập khẩu gạo trong hai tháng, đến ngày 31 tháng 10, để ứng phó với tình trạng giá lúa giảm mạnh trước vụ thu hoạch mùa mưa. Mặc dù biện pháp này ban đầu đã giúp giá lúa tăng nhẹ, nhưng đà tăng đã chậm lại khi lệnh tạm dừng gần hết hạn.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), Philippines là nước nhập khẩu gạo hàng đầu thế giới, nhưng do lệnh cấm, dự báo nhập khẩu gạo của Philippines năm 2025 đã giảm từ 5,4 triệu tấn xuống còn 4,9 triệu tấn. Tính đến tháng 8, Philippines nhập khẩu 2,58 triệu tấn gạo, so với 4,81 triệu tấn trong năm 2024.

Ông Tiu Laurel cho biết, do vụ mùa thu hoạch vẫn đang diễn ra ở nhiều khu vực, việc gia hạn lệnh cấm nhập khẩu, cùng với việc triển khai các chương trình hỗ trợ nông dân và thiết lập giá sàn thu mua lúa, sẽ giúp hỗ trợ nông dân trồng lúa đang gặp khó khăn. Giá gạo bán lẻ vẫn ổn định, với gạo xay xát kỹ dự kiến đạt trung bình 42 PHP/kg, gạo thường dao động quanh 40 PHP/kg.

Việc gia hạn lệnh cấm nhập khẩu gạo của Philippines nhiều khả năng sẽ tác động đến một số thị trường Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, bởi lẽ Philippines là thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam. Theo số liệu chính thức của hải quan, Việt Nam đã xuất khẩu 2,44 triệu tấn gạo sang Philippines trong 7 tháng đầu năm nay, chiếm 44,3% tổng lượng gạo xuất khẩu trong cùng kỳ.

Năm ngoái, thị trường Philippines chiếm 46,7% tổng lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam, với lượng xuất khẩu trong tháng 9 và tháng 10 cao hơn mức trung bình hàng tháng.

Trước đó, thời điểm Philippines ban hành lệnh ngưng nhập khẩu gạo trong 60 ngày, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã nhận định xuất khẩu gạo của Việt Nam dự kiến ​​sẽ chịu áp lực đáng kể vào đầu năm tới khi cả nước bước vào vụ thu hoạch Đông Xuân, trong khi triển vọng vẫn chưa chắc chắn do Philippines có thể gia hạn lệnh cấm nhập khẩu gạo.

Số liệu thống kê từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam, do Philippines tạm dừng nhập khẩu, xuất khẩu gạo Việt Nam trong tháng 9 giảm mạnh, chỉ đạt 466.800 tấn, tương đương 232 triệu USD, giảm 43% về lượng và 55% về giá trị so với cùng kỳ 2024.

Tính chung 9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 6,83 triệu tấn gạo, thu về 3,49 tỷ USD, giảm 2% về sản lượng và gần 20% về giá trị. Giá xuất khẩu bình quân chỉ còn 509 USD/tấn mức thấp so với cùng kỳ.

Các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường, hướng thêm đến các thị trường châu Phi, Trung Đông, Nam Á, đồng thời có thể tập trung vào gạo chế biến để hướng đến giá trị cao hơn, giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.