Xung đột cục bộ Israel-Iran biến thành đối đầu sinh tử, khu vực rơi vào cuộc chiến tàn khốc?

Cuộc không kích phủ đầu Iran ngày 13/6 của Israel không chỉ là bước leo thang quân sự, mà còn là một bước ngoặt địa chiến lược. Lần đầu tiên trong nhiều năm, hai cường quốc quân sự hàng đầu Trung Đông đã chính thức bước vào xung đột trực tiếp, xung đột cục bộ có thể biến thành đối đầu sinh tử.

Những gì diễn ra tiếp theo (đòn trả đũa của Iran, phản ứng của Mỹ, sự im lặng của cộng đồng quốc tế...) sẽ quyết định liệu khu vực có rơi vào một cuộc chiến tranh tàn khốc hay không.

Xung đột cục bộ Israel-Iran biến thành đối đầu sinh tử, khu vực rơi vào cuộc chiến tàn khốc? ảnh 1

Khói bốc lên sau vụ không kích của Israel vào Tehran rạng sáng 13/6/2025. Ảnh: New York Times.

Động cơ sâu xa

Rạng sáng 13/6, Israel phát động chiến dịch quân sự “Sư tử trỗi dậy”, tấn công hàng loạt mục tiêu trên lãnh thổ Iran. Mục tiêu công khai của chiến dịch là phá hủy chương trình hạt nhân và năng lực tên lửa đạn đạo của Iran.

Tuy nhiên, động cơ sâu xa hơn bắt nguồn từ cảm nhận lâu dài của Israel về một mối đe dọa hiện hữu, với thời gian hành động đang dần cạn kiệt.

Trước hết, giới lãnh đạo Israel, đặc biệt là Thủ tướng Benjamin Netanyahu, từ lâu đã cảnh báo rằng chương trình hạt nhân của Iran là mối đe dọa sinh tồn đối với Nhà nước Do Thái.

Theo thông tin từ tình báo Israel, Iran đã tích trữ đủ lượng uranium làm giàu ở cấp độ cao để chế tạo tới 15 đầu đạn hạt nhân chỉ trong vòng vài ngày. Các quan chức quân đội Israel cũng tuyên bố phát hiện một chương trình vũ khí bí mật của Iran, vượt xa mục tiêu dân sự như Tehran từng khẳng định.

Điều này trở thành lý do chính đáng để Israel ra tay tấn công cơ sở làm giàu uranium Natanz (trái tim của chương trình hạt nhân Iran) và ám sát nhiều nhà khoa học đầu ngành của Iran.

Thứ hai, chiến dịch quân sự đánh dấu sự chuyển dịch chiến lược: từ nhiều năm đối đầu với các lực lượng ủy nhiệm của Iran như Hezbollah và Hamas, Israel quyết định “chặt đầu rắn”, đánh rắn phải đánh dập đầu.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz khẳng định, đây là “thời khắc định mệnh” và tuyên bố Israel không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hành động trực tiếp nhằm vào trung tâm quyền lực quân sự của Iran - Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC).

Thứ ba, yếu tố thời điểm đóng vai trò then chốt. Khi Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đang đẩy mạnh đàm phán hạt nhân với Tehran, Tel Aviv không còn tin tưởng vào khả năng Mỹ kiềm chế Iran qua con đường ngoại giao.

Việc Iran tuyên bố mở rộng làm giàu uranium để đáp trả nghị quyết của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) càng khiến Israel cho rằng nếu không ra tay sớm, họ sẽ mất quyền chủ động chiến lược.

Việc ám sát lãnh đạo IRGC, tướng Hossein Salami, cùng các nhà khoa học như Fereydoun Abbasi không chỉ nhằm làm tê liệt chương trình hạt nhân mà còn cắt đứt chuỗi chỉ huy có khả năng thực hiện “bước đột phá hạt nhân” nếu Iran quyết định vũ khí hóa uranium.

Truyền hình nhà nước Iran ngày 13/6 đưa tin, Tổng tư lệnh IRGC Hossein Salami, Phó tổng tư lệnh Gholamali Rashid và nhà khoa học hạt nhân Fereydoun Abbasi đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel.

Iran đóng không phận

Iran đóng toàn bộ không phận cho đến khi có thông báo mới, cơ quan hàng không dân dụng của nước này cho biết ngày 13/6, đồng thời cảnh báo người dân Iran tránh đến các sân bay trực tiếp.

Xung đột cục bộ Israel-Iran biến thành đối đầu sinh tử, khu vực rơi vào cuộc chiến tàn khốc? ảnh 2

Tướng Hossein Salami, chỉ huy của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, đã bị ám sát trong một cuộc không kích của Israel tại thủ đô Tehran của Iran, theo truyền thông nhà nước Iran ngày 13/6/2025. Ảnh: New York Times.

Trả đũa dữ dội?

Phản ứng của Iran được dự đoán sẽ vô cùng dữ dội và nhiều chiều hướng. Phát ngôn viên Quân đội Iran, Tướng Shekarchi, tuyên bố trên truyền hình nhà nước rằng “sự trả đũa là chắc chắn, với sự ban phước của Thượng đế”. CNN cũng dẫn lời các quan chức Iran cho biết, không quân nước này đã xuất kích và đang triển khai phản ứng khẩn cấp.

Xung đột cục bộ Israel-Iran biến thành đối đầu sinh tử, khu vực rơi vào cuộc chiến tàn khốc? ảnh 3

Người dân Iran tập trung trên một ngọn đồi để quan sát khói bốc lên sau vụ không kích của Israel vào Tehran rạng sáng 13/6/2025. Ảnh: New York Times.

Iran có thể đáp trả theo các kịch bản sau:

Tấn công quân sự trực tiếp: Iran có thể phóng hàng loạt tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái (UAV) nhằm vào các thành phố và căn cứ quân sự chủ chốt của Israel.

Với tổn thất lớn trong vụ không kích ngày 13/6, Tehran nhiều khả năng sẽ không chỉ đáp trả mang tính biểu tượng, mà có thể khởi động một chiến dịch tấn công quy mô lớn, khiến hệ thống phòng thủ Vòm Sắt của Israel bị quá tải.

Chiến tranh ủy nhiệm: Iran có thể kích hoạt các đồng minh khu vực như Hezbollah (ở Li-băng), Hashd al-Shaabi (ở Iraq), lực lượng dân quân thân Iran ở Syria và Houthi (ở Yemen). Những nhóm này đều có năng lực tên lửa và UAV mạnh mẽ, sẵn sàng tấn công Israel từ nhiều hướng.

-Tấn công vào lợi ích và lực lượng Mỹ: Dù Mỹ không tham gia cuộc tấn công, nhưng với khoảng 40.000 binh sĩ đóng tại Trung Đông, bao gồm ở Iraq, Syria, Qatar và Bahrain, các căn cứ Mỹ có thể trở thành mục tiêu nếu Iran muốn mở rộng xung đột hoặc gửi tín hiệu răn đe tới Washington.

-Tấn công mạng và hải trình: Iran có thể mở các đợt tấn công mạng vào cơ sở hạ tầng của Israel, hoặc làm gián đoạn vận chuyển dầu qua eo biển Hormuz - điểm nghẽn chiến lược của thị trường năng lượng toàn cầu.

Các chuyên gia an ninh đánh giá, quy mô phản công lần này của Iran có thể “lớn hơn rất nhiều” so với các đợt đáp trả trước, đặc biệt khi Israel đã ám sát một trong những nhân vật quân sự quyền lực nhất của Iran. Đây không còn là xung đột cục bộ, mà có thể trở thành đối đầu sinh tử.

Israel giục công dân tìm nơi trú ẩn
Israel đã cảnh báo công dân của mình tìm nơi trú ẩn “theo cách tốt nhất có thể” để chuẩn bị cho phản ứng của Iran đối với các cuộc không kích được phát động vào sáng 13/6, CNN đưa tin.
“Trong chiến dịch này, chúng tôi dự đoán sẽ có nhiều cảnh báo trên diện rộng”, Thiếu tướng Rafi Milo, Chỉ huy Lực lượng Phòng vệ Nội địa của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) nói. “Điều quan trọng là bạn phải tìm nơi trú ẩn theo cách tốt nhất có thể, dù là ở nhà riêng hay nơi công cộng - tốt nhất là trong phòng an toàn, nơi trú ẩn hoặc không gian được bảo vệ do Bộ Tư lệnh Nội địa phê duyệt. Nếu không có không gian được bảo vệ nào gần bạn, bạn phải vào cầu thang hoặc phòng sâu bên trong”, ông nói.

Xung đột cục bộ Israel-Iran biến thành đối đầu sinh tử, khu vực rơi vào cuộc chiến tàn khốc? ảnh 4

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố về việc tiến hành các cuộc không kích chống lại Iran trong một tuyên bố video hôm 13/6/2025. Nguồn: Getty Images.

Hậu quả nguy hiểm

Cuộc tấn công và phản công giữa Israel và Iran dẫn tới một loạt hậu quả nguy hiểm, cả trong khu vực và trên toàn cầu.

Nguy cơ chiến tranh khu vực toàn diện: Trung Đông hiện ở bên bờ vực chiến tranh. Israel đã ban bố tình trạng khẩn cấp toàn quốc, huy động hàng chục nghìn lính dự bị, sơ tán dân khỏi trường học và bệnh viện. Nếu Iran đáp trả bằng tên lửa quy mô lớn, Israel có thể trả đũa tiếp, làm bùng nổ một cuộc chiến nhiều mặt trận.

Sụp đổ của tiến trình ngoại giao hạt nhân: Các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran, dự kiến tổ chức tại Oman cuối tuần này, gần như chắc chắn sẽ bị huỷ bỏ. Chính quyền Tổng thống Trump mất đi đòn bẩy ngoại giao, trong khi giới lãnh đạo Iran sẽ bị áp lực phải chứng minh lập trường cứng rắn với phương Tây.

Khủng hoảng năng lượng toàn cầu: Giá dầu thô đã tăng hơn 8% chỉ trong vài giờ sau cuộc tấn công. Nếu eo biển Hormuz bị gián đoạn, giá dầu có thể vượt 100 USD/thùng, gây ra cú sốc lạm phát toàn cầu.

Tiền lệ nguy hiểm cho chiến tranh phủ đầu: Việc Israel viện dẫn quyền “tự vệ” để tấn công khi chưa bị tấn công trước tạo ra một tiền lệ rủi ro, khuyến khích các quốc gia khác cũng có thể hành động đơn phương khi cảm thấy bị đe dọa. Điều này làm xói mòn trật tự pháp lý quốc tế.

Khủng hoảng nhân đạo: Cả Iran và Israel đều có thể gánh chịu thương vong dân sự lớn. Iran báo cáo hàng chục dân thường thiệt mạng tại Tehran. Nếu chiến sự leo thang, sẽ có thêm hàng trăm nghìn người bị ảnh hưởng, mất nhà cửa, thiếu lương thực, không được chăm sóc y tế...

Hệ quả chính trị nội bộ: Tại Israel, Thủ tướng Netanyahu có thể tạm thời được hậu thuẫn nhờ hành động quyết đoán, nhưng nếu cuộc chiến kéo dài và gây thiệt hại lớn, ông có thể đối mặt làn sóng chỉ trích dữ dội. Ở Iran, các phe bảo thủ sẽ có cơ hội siết chặt quyền lực và triệt tiêu các nỗ lực cải cách.