Cách các quốc gia cân bằng sức ảnh hưởng và trách nhiệm của KOL

Trong kỷ nguyên kinh tế số, người có sức ảnh hưởng trên mạng (KOL) đã trở thành lực lượng truyền thông đặc biệt, có khả năng thúc đẩy tiêu dùng, quảng bá văn hóa và tạo ra xu hướng xã hội. Tuy nhiên, sức ảnh hưởng này cũng tiềm ẩn không ít rủi ro nếu thiếu kiểm soát. Nhận thấy điều đó, nhiều quốc gia đã chủ động xây dựng hành lang pháp lý và cơ chế quản lý để vừa khai thác hiệu quả “sức mạnh mềm”, vừa bảo vệ lợi ích cộng đồng.

Cách tiếp cận ở mỗi quốc gia có sự khác biệt, phản ánh đặc thù về chính trị, kinh tế và văn hóa, nhưng tựu trung đều hướng tới mục tiêu chung là phát huy tối đa tác động tích cực của KOL, đồng thời hạn chế những hệ lụy tiềm ẩn.

Đối với Trung Quốc, một trong những thị trường KOL lớn nhất thế giới với hơn 10 triệu người đang hoạt động. Chính phủ coi đây là trụ cột của nền kinh tế số, nhưng đồng thời áp dụng hệ thống quản lý nghiêm ngặt.

Hai nền tảng pháp lý chính là Luật Quảng cáo sửa đổi 2018 và Luật Thương mại điện tử 2019, điều chỉnh toàn diện hoạt động cung cấp thông tin, quảng cáo, tiếp thị và kinh doanh của KOL. Gần đây, nước này tiếp tục đưa ra dự thảo quy định yêu cầu các công ty mạng lưới truyền thông đa kênh (MCN) đảm bảo “định hướng chính trị đúng đắn”, cấm lan truyền tin giả, khai thác trẻ em và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm đạo đức hoặc pháp luật.

Ngoài mục tiêu thương mại, KOL tại Trung Quốc còn được sử dụng trong ngoại giao, điển hình là mời influencer quốc tế trải nghiệm và livestream về “Trung Quốc thực” nhằm đối trọng với các thông tin tiêu cực từ bên ngoài.

Trong kỷ nguyên kinh tế số, người có sức ảnh hưởng trên mạng (KOL) đã trở thành lực lượng truyền thông đặc biệt

Tại Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) giữ vai trò trung tâm trong quản lý KOL, dựa trên nguyên tắc “sự thật trong quảng cáo” và minh bạch tuyệt đối nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi của người tiêu dùng. Mọi nội dung có yếu tố thương mại phải được KOL công khai rõ ràng với người theo dõi.

Quy định của FTC áp dụng cho tất cả các nền tảng truyền thông, không chỉ các mạng xã hội lớn. Cơ quan này cũng phối hợp với Facebook, YouTube, Instagram… để xây dựng cơ chế kiểm soát nội dung, ngăn chặn quảng cáo sai lệch và bảo vệ người tiêu dùng.

Đối với một số quốc gia châu Âu, tiên phong là nước Pháp, đã lựa chọn hướng đi cụ thể tập trung vào nâng cao chuẩn mực nghề nghiệp và tính tự giác của KOL. Từ năm 2021, Cơ quan Quản lý quảng cáo chuyên nghiệp (ARPP) của Pháp đã triển khai mô hình Chứng chỉ “Ảnh hưởng có trách nhiệm”, yêu cầu KOL hoàn thành khóa đào tạo trực tuyến, minh bạch trong quảng cáo và duy trì chuẩn mực đạo đức.

Mô hình này nhanh chóng cho thấy hiệu quả rõ rệt: tăng tính minh bạch, củng cố niềm tin của người tiêu dùng và giảm thiểu rủi ro pháp lý cho các thương hiệu. Thành công của Pháp đã tạo cảm hứng cho nhiều quốc gia khác như Hà Lan, Đức áp dụng với những điều chỉnh phù hợp bối cảnh.

Một mô hình quản lý khác cũng rất đáng chú ý, đó là Thái Lan khi KOL và YouTuber nằm trong top 10 nghề mơ ước của thanh thiếu niên. Hội đồng Phát triển kinh tế và xã hội quốc gia (NESDC) đã đề xuất lập hệ thống đăng ký KOL và triển khai chính sách đào tạo kỹ năng, hỗ trợ nghề nghiệp. Cách tiếp cận này vừa giúp giám sát chặt chẽ, vừa tạo điều kiện để KOL phát triển bền vững, giảm thiểu rủi ro khi xảy ra khủng hoảng hình ảnh hoặc vi phạm pháp luật.

Tại Việt Nam, thị trường KOL đang phát triển với tốc độ bùng nổ, đặc biệt trong giới trẻ. Không thể phủ nhận vai trò của KOL trong việc thay đổi xu hướng tiêu dùng, khơi gợi các giá trị sống, thậm chí tác động tới chính sách nếu tiếng nói đủ mạnh và đúng đắn. Tuy nhiên, đi cùng với vai trò là trách nhiệm. Ảnh hưởng càng lớn, trách nhiệm càng cao. Một KOL chân chính không chỉ cần chỉn chu về hình ảnh mà còn phải tỉnh táo trong việc chia sẻ thông tin, trung thực trong quảng cáo, có trách nhiệm với phát ngôn và hiểu rõ ảnh hưởng của mình.

Ngày 18/8 sẽ diễn ra Hội nghị “KOL với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” (KOL summit 2025)

Để phát huy hơn nữa vai trò to lớn của KOL đối với đất nước, bên cạnh hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của cơ quan chức năng đối với hoạt động của KOL, Cục An ninh mạng và PCTP sử dụng công nghệ cao nhấn mạnh việc xây dựng cộng đồng KOL gắn kết, trách nhiệm, có tinh thần dân tộc với các cơ chế tự kiểm soát mạnh mẽ là rất quan trọng.

Một lực lượng KOL gắn kết, tuân thủ chuẩn mực nghề nghiệp, có trách nhiệm xã hội và mang tinh thần dân tộc sẽ không chỉ góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam tích cực, mà còn trở thành nguồn lực chiến lược trong việc thúc đẩy kinh tế số, lan tỏa giá trị văn hóa và củng cố niềm tin cộng đồng trong kỷ nguyên số.

Hồng Hà - nguoiquansat.vn

Theo Kiến thức Đầu tư