Chất lượng không khí ở Hà Nội ‘đảo chiều’ trong chưa đầy 24 giờ, chuyên gia dự đoán kịch bản sắp tới

Sau nhiều ngày liên tiếp ở mức cao, tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội và một số tỉnh Bắc Bộ đã có chuyển biến rõ rệt, tạm thời chấm dứt nhờ tác động của mưa lớn và gió mùa Đông Bắc.

Chiều 13/12, mưa rào nặng hạt diện rộng kèm gió Đông Bắc đã góp phần rửa trôi lượng lớn bụi mịn tích tụ trong không khí tại Thủ đô. Theo số liệu từ Cục Môi trường, chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội giảm liên tiếp 4 cấp, từ mức “rất xấu” vào buổi sáng xuống mức “tốt” trong chiều tối cùng ngày. Đến nay, chất lượng không khí vẫn được duy trì ở ngưỡng an toàn.

Dữ liệu quan trắc cho thấy, trong ngày 14/12, AQI tại Hà Nội và nhiều địa phương miền Bắc như Ninh Bình, Hưng Yên, Thái Nguyên, Bắc Ninh, Hải Phòng, Quảng Ninh có xu hướng tăng nhẹ, dao động từ 69 đến 86. Đây là mức trung bình, được đánh giá tương đối an toàn đối với sức khỏe, người dân có thể tham gia các hoạt động ngoài trời trong ngày cuối tuần.

Theo trang tổng hợp dữ liệu chất lượng không khí IQAir - hệ thống thu thập và xếp hạng AQI dựa trên dữ liệu từ mạng lưới trạm quan trắc toàn cầu, sáng 14/12, chất lượng không khí tại Hà Nội ở mức trung bình với chỉ số AQI 64, xếp thứ 55 trong số các thành phố ô nhiễm trên thế giới.

Cùng thời điểm, hệ thống quan trắc của Cục Môi trường cho biết, lúc 10h, trạm đo tại cổng Đại học Bách khoa Hà Nội (đường Giải Phóng) ghi nhận chất lượng không khí ở mức tốt; trạm công viên Nhân Chính (đường Khuất Duy Tiến) cũng ở mức tốt, AQI đạt 38.

Trước đó, vào đêm 12/12, không khí Hà Nội ô nhiễm nghiêm trọng nhất kể từ đầu năm khi nhiều trạm quan trắc cho biết AQI ở mức nguy hại. Cụ thể, lúc 22h, trạm Đại học Bách khoa Hà Nội hiển thị AQI 282 - mức cao nhất kể từ đầu mùa đông năm nay và sát ngưỡng nguy hại (AQI trên 300). Đến 23h, trạm công viên Nhân Chính ghi nhận AQI 195.

Cùng thời điểm, một số địa phương lân cận cũng ghi nhận chất lượng không khí ở mức rất kém. Trạm tại phường Hà Nam (Ninh Bình) có AQI 257; trạm TP. Hưng Yên cũ (Hưng Yên) ghi nhận 228; trạm tại phường Thái Bình (Hưng Yên) trong khung giờ 18-21h cũng ở ngưỡng rất kém.

Theo tổng hợp của IQAir, lúc 23h45 ngày 12/12, Hà Nội đứng thứ 3 thế giới về mức độ ô nhiễm không khí với chỉ số AQI 326, chỉ sau Lahore (Pakistan) ở mức 465 và Delhi (Ấn Độ) ở mức 413. Trên bản đồ của hệ thống này, 7 trạm tại Hà Nội hiển thị mức nguy hại, trong đó trạm Hà Đông lên tới 433, Long Biên 405, Tây Hồ 392 và Trấn Vũ 364.

Trước diễn biến phức tạp của ô nhiễm không khí, từ ngày 27/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã yêu cầu các bộ, ngành triển khai biện pháp cấp bách tại Hà Nội và vùng lân cận.

Bộ Công Thương được đề nghị chỉ đạo các nhà máy nhiệt điện, thép, hóa chất, phân bón vận hành nghiêm hệ thống xử lý khí thải, giảm công suất khi AQI vượt ngưỡng 200.

Bộ Xây dựng yêu cầu các công trình tăng cường che chắn, rửa xe, phun sương dập bụi và xem xét tạm dừng các hạng mục phát sinh nhiều bụi. Các địa phương tổ chức phân luồng giao thông, kiểm soát phương tiện chở vật liệu xây dựng.

Bộ Công an tăng cường xử lý xe quá niên hạn, phương tiện xả khói đen và hành vi đốt rác trái phép.

Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành khuyến cáo nhằm bảo vệ sức khỏe người dân, đặc biệt là nhóm nhạy cảm và học sinh.

Đánh giá về nguyên nhân, các chuyên gia môi trường cho rằng ô nhiễm không khí tại Hà Nội có tính chu kỳ khi bước vào mùa đông, song năm nay diễn biến nghiêm trọng hơn do sự cộng hưởng của thời tiết bất lợi, mật độ phương tiện giao thông cao, hoạt động xây dựng gia tăng và một số sự cố tại các điểm xử lý chất thải.

Trước thực trạng này, ngày 10/12, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Vũ Đại Thắng đã ban hành Chỉ thị số 19, yêu cầu tăng cường các biện pháp cấp bách kiểm soát ô nhiễm không khí, tập trung triển khai ngay trong tháng 12. Chỉ thị xác định đô thị hóa nhanh, giao thông, sản xuất, xây dựng cùng yếu tố thời tiết cực đoan là nguyên nhân chính khiến AQI của thành phố thường xuyên ở mức “xấu” và “rất xấu”.

Theo chỉ đạo, Sở Xây dựng được giao giám sát chặt chẽ toàn bộ công trường trên địa bàn. Tất cả các dự án phải thực hiện đầy đủ biện pháp chống bụi như che chắn, rửa xe tại cổng ra vào, phun sương giảm bụi, bao kín phế thải xây dựng. Đặc biệt, các công trình có quy mô từ 1ha trở lên bắt buộc lắp đặt hệ thống giám sát bụi bằng cảm biến và camera trong tháng 12.

Dù chất lượng không khí đã cải thiện rõ rệt trong hai ngày qua, cơ quan chuyên môn cảnh báo từ ngày 15/12, khi gió Đông Bắc suy yếu và khả năng khuếch tán bụi mịn giảm, nguy cơ ô nhiễm quay trở lại vẫn hiện hữu, đòi hỏi các biện pháp kiểm soát phải được duy trì thường xuyên và đồng bộ.