Chính phủ xem xét cơ chế đặt hàng doanh nghiệp Việt: Hòa Phát và Vingroup bắt tay làm thép ray, THACO chế tạo toa tàu

Văn phòng Chính phủ vừa ban hành Thông báo số 584/TB-VPCP ngày 28/10/2025, truyền đạt kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp về dự thảo Nghị định quy định việc giao nhiệm vụ, đặt hàng và tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt.

Theo chỉ đạo, Bộ Xây dựng tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo Nghị định để trình Chính phủ ban hành trong tháng 10. Một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt trong hoạt động đặt hàng, giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân - cần được báo cáo Đảng ủy Chính phủ để trình Bộ Chính trị xem xét, cho chủ trương trước khi thông qua.

Phó Thủ tướng yêu cầu xác định rõ danh mục sản phẩm trọng tâm, không dàn trải, ưu tiên các sản phẩm công nghệ cao, kỹ thuật mới phục vụ đường sắt tốc độ cao mà trong nước chưa tự sản xuất được, qua đó từng bước làm chủ công nghệ.

Bên cạnh đó, tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp cần được rà soát kỹ, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với năng lực của doanh nghiệp Việt Nam. Ngoài năng lực tài chính, cơ sở vật chất và kinh nghiệm, các đơn vị tham gia phải có kế hoạch chuyển giao công nghệ, lộ trình nội địa hóa tăng dần và đội ngũ kỹ sư, thiết kế, chế tạo đáp ứng yêu cầu.

Về chính sách ưu đãi, ngoài các quy định trong Luật Đường sắt, Chính phủ sẽ xem xét thêm các cơ chế vượt trội như bảo lãnh, bảo đảm đầu ra ổn định cho sản phẩm được đặt hàng, hỗ trợ đào tạo nhân lực, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Đồng thời, sẽ công bố công khai danh mục, tiêu chí lựa chọn và thành lập hội đồng thẩm định độc lập nhằm bảo đảm minh bạch, pháp lý chặt chẽ.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Xây dựng làm rõ phương thức lựa chọn doanh nghiệp Việt phù hợp với nhu cầu thực tế của ngành, tránh đầu tư dàn trải gây lãng phí. Dự thảo Nghị định phải được hoàn thiện và trình Chính phủ trước ngày 31/10/2025.

Trước đó, tại hội thảo “Doanh nghiệp Việt với chương trình phát triển công nghiệp đường sắt Việt Nam” diễn ra tháng 3 vừa qua, nhiều Tập đoàn lớn như Viettel, Hòa Phát (HoSE: HPG), THACO, Trung Chính… khẳng định sẵn sàng nguồn lực để tham gia phát triển ngành công nghiệp đường sắt. Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp cho rằng Nhà nước cần sớm ban hành cơ chế, chính sách cụ thể để tạo hành lang pháp lý rõ ràng.

Ông Nguyễn Việt Thắng, Tổng Giám đốc Tập đoàn Hòa Phát, cho biết doanh nghiệp đã đầu tư dự án sản xuất ray đường sắt và dự kiến ra mắt sản phẩm đầu tiên vào năm 2027. Hòa Phát tự tin làm chủ công nghệ sản xuất ray chất lượng cao và kiến nghị Chính phủ có cơ chế đặt hàng để đảm bảo đầu ra, đồng thời sớm ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho sản phẩm ray, cho phép doanh nghiệp tham gia cùng cơ quan chuyên môn trong quá trình xây dựng tiêu chuẩn.

Liên quan đến sản xuất đầu máy, toa xe, ông Phạm Trường Tùng - Giám đốc Cao cấp Kỹ thuật - Công nghệ CTCP Công nghiệp THACO - cho biết doanh nghiệp sẵn sàng tham gia sản xuất toa xe nếu được hưởng chính sách ưu đãi về thuế và đất đai. Cụ thể, THACO đề xuất miễn thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu, linh kiện trong nước chưa sản xuất được và áp dụng cơ chế ưu đãi đầu tư cho các dự án sản xuất sản phẩm công nghệ cao.

Các doanh nghiệp như Viettel, Tổng Công ty Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam, FECON… cũng khẳng định đã có sự chuẩn bị và sẵn sàng tham gia dự án.

Mới đây, Vingroup (HoSE: VIC) cũng đã thành lập VinMetal, dự kiến xây dựng tổ hợp thép 5 triệu tấn/năm trong giai đoạn 1. Mục tiêu của VinMetal là sản xuất thép ray phục vụ chính cho tuyến đường sắt tốc độ cao, đồng thời cung ứng cho các dự án đường sắt khác trên cả nước.

Việc Chính phủ nghiên cứu cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển công nghiệp đường sắt được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội để các doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn, đóng góp vào quá trình hiện đại hóa ngành đường sắt Việt Nam.