Đề xuất mở thêm ‘mặt trận’ huy động vốn mới cho Vingroup, Đèo Cả, Geleximco... tham chiến mảng hạ tầng

Cơ quan quản lý thị trường chứng khoán đang lấy ý kiến cho dự thảo Thông tư sửa đổi quy định về hoạt động quỹ đầu tư, trong đó lần đầu tiên đề xuất bổ sung loại hình “quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng” - một sản phẩm tài chính nhằm mở rộng kênh huy động vốn trung và dài hạn cho phát triển cơ sở hạ tầng.

Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), Việt Nam đang trong giai đoạn cần đầu tư mạnh vào hạ tầng giao thông, năng lượng, viễn thông và đô thị để đạt mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Việc hình thành quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng sẽ huy động vốn từ người dân, doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài, bổ sung nguồn lực cho các dự án quy mô lớn mà ngân sách và tín dụng ngân hàng khó đáp ứng.

Cách thức vận hành của quỹ

Quỹ trái phiếu hạ tầng được thiết kế theo mô hình quỹ đóng - nhà đầu tư không thể rút vốn trước hạn, nhưng chứng chỉ quỹ sẽ được niêm yết và giao dịch trên sàn chứng khoán, cho phép chuyển nhượng linh hoạt khi cần. Mô hình này giúp duy trì quy mô vốn ổn định, phù hợp với đặc thù của các dự án hạ tầng có chu kỳ đầu tư dài và nhu cầu vốn lớn.

Theo dự thảo, ít nhất 65% giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ sẽ được đầu tư vào trái phiếu hạ tầng, công cụ nợ Chính phủ hoặc tiền gửi an toàn. Quy định này vừa đảm bảo đúng mục tiêu huy động vốn cho hạ tầng, vừa tạo linh hoạt cho nhà quản lý quỹ điều chỉnh danh mục theo diễn biến thị trường.

Theo ước tính của VIS Rating, nhu cầu đầu tư hạ tầng của Việt Nam đến năm 2030 lên tới 245 tỷ USD, trong khi ngân sách chỉ có thể đáp ứng khoảng 70%. Bối cảnh siết tín dụng ngân hàng và nguồn vốn công hạn chế khiến việc huy động vốn qua thị trường vốn trở thành xu hướng tất yếu.

Thống kê cho thấy, 10 tháng năm 2025, tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt gần 482.000 tỷ đồng (~18 tỷ USD), trong đó ngân hàng chiếm 69%, còn bất động sản và hạ tầng chỉ chiếm 23%. Cơ cấu này phản ánh sự mất cân đối rõ rệt, khi các dự án hạ tầng vẫn thiếu kênh vốn dài hạn ổn định.

Vì vậy, quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng được xem là mảnh ghép còn thiếu trong hệ thống tài chính, giúp gom dòng vốn xã hội hóa vào lĩnh vực có giá trị bền vững và đóng góp trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế.

Góc nhìn đầu tư

Từ góc độ nhà đầu tư cá nhân, đây là sản phẩm thu nhập cố định mới với rủi ro thấp hơn cổ phiếu, phù hợp với nhóm có nhu cầu đầu tư dài hạn, ổn định. Tuy nhiên, do là quỹ đóng, tính thanh khoản sẽ thấp hơn so với các quỹ mở hiện nay khi nhà đầu tư chỉ có thể rút vốn bằng cách bán chứng chỉ quỹ trên sàn.

Đối với doanh nghiệp hạ tầng, sự ra đời của quỹ này mở ra kênh huy động vốn thay thế cho tín dụng ngân hàng hoặc phát hành riêng lẻ, từ đó giảm chi phí vốn và rủi ro tài chính. Các công ty quản lý quỹ cũng được hưởng lợi nhờ có sản phẩm đầu tư mới chuyên biệt, thu hút dòng tiền tổ chức và nước ngoài.

Giới phân tích cho rằng, sự xuất hiện của quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng không chỉ giúp tăng tính chuyên nghiệp cho thị trường quỹ, mà còn định hình lại cấu trúc huy động vốn của nền kinh tế, chuyển dịch từ mô hình dựa vào ngân hàng sang mô hình thị trường vốn.

Với quy mô hạ tầng cần đầu tư hàng trăm tỷ USD trong thập kỷ tới, cùng xu hướng các tập đoàn tư nhân lớn như Vingroup, T&T, Gelex, Geleximco hay Đèo Cả đẩy mạnh đầu tư vào năng lượng - logistics - hạ tầng giao thông, một quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng vận hành hiệu quả sẽ trở thành điểm tựa quan trọng cho tăng trưởng dài hạn của Việt Nam, đồng thời mở ra cơ hội đầu tư bền vững cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Tóm lại, “quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng” là một sáng kiến tài chính mới nhằm gom vốn xã hội hóa cho hạ tầng quốc gia, giúp giảm gánh nặng ngân sách, thúc đẩy thị trường quỹ chuyên nghiệp và đa dạng hóa kênh đầu tư an toàn cho nhà đầu tư trong giai đoạn Việt Nam bước vào chu kỳ phát triển cơ sở hạ tầng quy mô lớn.