Doanh nghiệp tự nâng thuế từ 5% lên 10% để ‘an toàn’: Cục Hải quan nói gì?

Tại họp báo chuyên đề về những điểm mới của thuế GTGT, thuế TTĐB và giao dịch điện tử trong lĩnh vực thuế ngày 4/12, bà Nguyễn Thị Khánh Huyền – Tổ trưởng Tổ Quản lý thuế, Ban Nghiệp vụ thuế hải quan, Cục Hải quan, cho biết cơ quan quản lý đã tiếp nhận nhiều phản ánh từ doanh nghiệp kể từ khi Luật Thuế GTGT 2024 có hiệu lực từ 1/7.

Theo bà Huyền, Luật mới đưa vào nhiều nội dung siết chặt nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý thuế và hạn chế các ưu đãi không còn phù hợp. Điểm đáng chú ý là việc chuyển một số nhóm hàng hóa từ không chịu thuế sang chịu thuế 5%, bao gồm phân bón, tàu khai thác thủy sản, máy móc chuyên dụng phục vụ nông nghiệp.

Ngược lại, nhóm sản phẩm đang được hưởng thuế suất 5% được điều chỉnh lên 10%, như đường và phụ phẩm đường, thiết bị dạy học, nghiên cứu khoa học, nhựa thông sơ chế, lâm sản chưa qua chế biến. Đây là nhóm hàng được đánh giá có biên lợi nhuận tốt, không còn lý do để duy trì ưu đãi thuế thấp.

Một trong những vấn đề lớn nhất mà doanh nghiệp gặp phải là cùng lúc phải xử lý nhiều mức thuế suất cho các loại hàng hóa, dịch vụ khác nhau. Sự chênh lệch giữa các khâu càng khiến doanh nghiệp lúng túng.

“Có loại hàng ở khâu nhập khẩu khai 5%, nhưng khi ra hóa đơn, khâu kế toán lại khai 10%. Pháp luật đã quy định, song trong thực tiễn, doanh nghiệp hiểu khác nhau, mỗi bộ phận mỗi cách. Nếu doanh nghiệp không chắc chắn nên chọn mức thuế suất cao nhất để giảm rủi ro, tránh bị cơ quan quản lý xử phạt", Bà Huyền dẫn ví dụ.

Thực tế này phản ánh tâm lý sợ sai luật và thiếu sự thống nhất trong thực thi, dẫn tới việc doanh nghiệp tự chịu thiệt tài chính để “mua sự an toàn”. Đại diện Cục Hải quan nhấn mạnh, doanh nghiệp cần chủ động hỏi và đề nghị hướng dẫn chính thức, thay vì tự diễn giải luật.

Liên quan đến việc thu thuế GTGT với hàng trị giá thấp gửi qua chuyển phát nhanh, đại diện Cục Hải quan cho biết từ đầu năm đến 15/9, nhóm hàng này đã đem lại 1.035 tỷ đồng tiền thuế.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý thừa nhận chính sách này đi kèm rủi ro xé lẻ đơn hàng để trốn thuế , hiện tượng đã khiến nhiều nền kinh tế phát triển phải bãi bỏ ngưỡng miễn thuế đối với hàng giá trị thấp.

“Việt Nam đối mặt nguy cơ tương tự. Nếu tiếp tục miễn thuế cho lô hàng nhỏ, thất thu sẽ rất lớn. Chính sách mới không chỉ để quản lý thuế, mà còn để phòng ngừa gian lận và tạo công bằng giữa các loại hình kinh doanh.”

Một điểm đáng chú ý trong chính sách thuế mới là đánh thuế cao với rượu, bia, thuốc lá. Cục Hải quan cảnh báo nguy cơ buôn lậu gia tăng, nhất là dịp Tết khi nhu cầu tăng mạnh.

Đại diện Chi cục Điều tra chống buôn lậu cho biết: "Chúng tôi đang triển khai kế hoạch kiểm soát cao điểm, phối hợp liên ngành và bố trí lực lượng tại các tuyến trọng điểm để ngăn chặn vi phạm, tránh tác động từ chính sách thuế khiến tình trạng buôn lậu trở nên phức tạp."

Trước câu hỏi liệu hệ thống có chịu tải được khi toàn bộ khai thuế, xuất nhập khẩu, quá cảnh… chuyển sang giao dịch điện tử, đại diện Cục Hải quan cho biết hạ tầng công nghệ đã được nâng cấp mạnh tại các hệ thống chủ lực như VNACCS, eCustoms, AVP-ECOM.

Dù thừa nhận không hệ thống nào hoàn hảo tuyệt đối, cơ quan này khẳng định nguyên tắc vận hành là nhanh nhất, ổn định nhất và xử lý sự cố ngay lập tức, với đội ngũ kỹ thuật trực 24/7 và giám sát tự động.

"Hiện tại, Hải quan đã áp dụng công nghệ AI vào xử lý tờ khai và nhận diện rủi ro."