Hơn 400.000 tỷ đồng chờ giải ngân vào nền kinh tế

Năm 2025, tổng kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách nhà nước (NSNN) do Thủ tướng Chính phủ giao là 899.180 tỷ đồng. Nếu tính thêm phần vốn cân đối ngân sách địa phương được các địa phương giao tăng thêm 161.451 tỷ đồng, tổng kế hoạch đầu tư công năm nay lên tới hơn 1,06 triệu tỷ đồng.

Theo Bộ Tài chính, đến hết ngày 23/10/2025, tổng số vốn đầu tư công đã giải ngân đạt 464.828 tỷ đồng, tương đương 51,7% kế hoạch Thủ tướng giao. Như vậy, vẫn còn hơn 400.000 tỷ đồng chưa được giải ngân vào nền kinh tế, một lượng vốn đáng kể trong bối cảnh nhu cầu thúc đẩy tăng trưởng đang cấp bách.

Tính đến thời điểm hiện tại, tiến độ giải ngân vẫn chậm so với yêu cầu. Có tới 29 bộ, cơ quan trung ương và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân chung của cả nước.

Bộ Tài chính cho biết, tình trạng chậm giải ngân năm nay đến từ cả nguyên nhân chủ quan và khách quan.

Thứ nhất, việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp khiến một số địa phương chưa kịp kiện toàn bộ máy và nhân sự. Nhiều nơi chưa có Ban Quản lý dự án chuyên trách, xã mới thành lập chưa bố trí được cán bộ phụ trách đầu tư công, thậm chí phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ khác.

Bên cạnh đó, một số dự án chưa được bàn giao đầy đủ hồ sơ, chậm chuyển giao nhiệm vụ chủ đầu tư. Việc sáp nhập các tỉnh còn khiến tồn tại nhiều bảng giá đất khác nhau, gây khó khăn trong việc xác định giá bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB).

Thứ hai, vướng mắc trong cơ chế chính sách cũng ảnh hưởng lớn đến tiến độ thực hiện. Nhiều quy định mới phát sinh từ thực tiễn chưa được điều chỉnh kịp thời, khiến các dự án lúng túng trong triển khai và thanh toán vốn.

Ngoài ra, công tác bồi thường, GPMB dù đã được nhiều địa phương đẩy mạnh, nhưng vẫn là “nút thắt” lớn nhất tại một số nơi. Việc xác định giá đất đền bù còn chậm, thủ tục phức tạp, trong khi việc thỏa thuận với người dân chưa đạt được đồng thuận, khiến nhiều dự án bị kéo dài, ảnh hưởng dây chuyền đến tiến độ thi công và giải ngân.

Các dự án ODA cũng đối mặt với nhiều khó khăn: thủ tục đàm phán, ký kết, thanh toán quốc tế kéo dài từ 12-18 tháng do phải tuân thủ cả quy định của bên cho vay; một số dự án phải tạm dừng hoặc thay đổi nhà tài trợ, làm gián đoạn nguồn vốn.

Bên cạnh đó, một số ban quản lý dự án, chủ đầu tư và nhà thầu vẫn thiếu chủ động và quyết liệt trong tổ chức thi công. Năng lực còn hạn chế, chưa bố trí đủ nhân lực và thiết bị, tiến độ thi công và dự toán chưa sát thực tế. Tình trạng né tránh, sợ sai, đùn đẩy trách nhiệm giữa các bên vẫn tồn tại.

Điều kiện thời tiết bất lợi cũng là yếu tố bất khả kháng. Riêng trong 4 tháng gần đây, nhiều cơn bão lớn, đặc biệt bão số 10 với phạm vi ảnh hưởng rộng và thiệt hại nặng nề, đã gây mưa lớn, sạt lở, lũ lụt, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công các công trình, nhất là các dự án giao thông trọng điểm.

Để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, qua đó hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,3-8,5%, Bộ Tài chính nhấn mạnh yêu cầu các bộ, ngành và địa phương phải thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng về thúc đẩy giải ngân. Người đứng đầu phải trực tiếp chỉ đạo, giám sát và chịu trách nhiệm về tiến độ.

Các cơ quan cần thường xuyên rà soát tiến độ từng dự án, lập kế hoạch giải ngân theo tuần, chủ động điều chuyển vốn từ dự án chậm sang dự án có tiến độ tốt; đồng thời hoàn thiện hồ sơ thanh toán ngay khi nghiệm thu khối lượng, tránh dồn khối lượng vào cuối kỳ.

Với các địa phương áp dụng mô hình chính quyền hai cấp, Bộ Tài chính đề nghị sớm kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính, bố trí đủ nhân sự có năng lực chuyên môn, đặc biệt trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng và quản lý dự án. Các bộ, ngành trung ương cũng cần tổng hợp, kiến nghị tháo gỡ vướng mắc kịp thời, bảo đảm dòng vốn đầu tư công được “mở khóa” hiệu quả, tạo lực đẩy cho tăng trưởng kinh tế năm 2025.