Không thể xác minh khối tồn kho nghìn tỷ, kiểm toán từ chối cho ý kiến với một doanh nghiệp thép

CTCP Xuất nhập khẩu Thiên Nam (TNA) vừa công bố báo cáo tài chính kiểm toán năm 2023 sau nhiều năm chậm trễ. Theo báo cáo, doanh thu thuần đạt 4.690 tỷ đồng, giảm 27% so với năm 2022. Lợi nhuận gộp đạt 138 tỷ đồng, thấp hơn đáng kể so với mức 185 tỷ đồng của năm trước đó.

Áp lực chi phí tài chính là yếu tố chính bào mòn kết quả kinh doanh. Riêng chi phí lãi vay trong năm 2023 lên tới 106 tỷ đồng. Cộng với chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp, Thiên Nam ghi nhận khoản lỗ sau thuế 19 tỷ đồng, đảo chiều so với mức lãi 11,5 tỷ đồng của năm 2022. Trước khi được kiểm toán, doanh nghiệp từng báo lãi khoảng 3 tỷ đồng trong năm 2023.

Báo cáo kiểm toán do Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán Phía Nam (AASCS) thực hiện đã không đưa ra ý kiến kiểm toán. Theo đơn vị kiểm toán, AASCS không thể thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để làm cơ sở đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính của Thiên Nam.

Một trong những vấn đề trọng yếu liên quan đến khoản hàng tồn kho được ghi nhận tại thời điểm 31/12/2023 với giá trị lên tới 1.038 tỷ đồng. Theo phía công ty, đây là hàng hóa gửi tại kho của CTCP Tập đoàn Thép Nguyễn Minh và CTCP Sản xuất - Thương mại Thép Nguyễn Minh.

Do không được tham gia chứng kiến kiểm kê hàng tồn kho tại thời điểm cuối năm, kiểm toán đã áp dụng các thủ tục thay thế, bao gồm việc tham gia chứng kiến kiểm kê do doanh nghiệp tổ chức sau ngày 31/12/2023. Tuy nhiên, qua các thủ tục này, AASCS vẫn không thể xác định được giá trị cũng như tính hiện hữu của khoản hàng tồn kho nêu trên tại thời điểm lập báo cáo.

Bên cạnh đó, Thiên Nam còn ghi nhận các khoản phải thu khách hàng quá hạn thanh toán với tổng giá trị 184 tỷ đồng tại ngày 31/12/2023. Doanh nghiệp cho biết các khoản công nợ này được bảo lãnh bằng quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, kiểm toán không thể xác định được giá trị thực tế của các tài sản bảo lãnh cũng như các vấn đề pháp lý liên quan, để đảm bảo khả năng thu hồi nợ từ các tài sản này.

Đáng lưu ý, các khoản phải thu nêu trên đã quá hạn trên 3 năm. Theo quy định, doanh nghiệp phải trích lập dự phòng phải thu khó đòi với tỷ lệ 100%. Tuy nhiên, theo báo cáo tài chính năm 2023, Thiên Nam chưa thực hiện trích lập dự phòng đối với khoản công nợ này. Nếu phải trích lập đầy đủ, kết quả kinh doanh của doanh nghiệp sẽ tiếp tục giảm tương ứng với giá trị dự phòng.

Những vấn đề trọng yếu liên quan đến hàng tồn kho và công nợ phải thu là nguyên nhân chính khiến đơn vị kiểm toán từ chối đưa ra ý kiến đối với báo cáo tài chính năm 2023 của Thiên Nam. Đến nay, doanh nghiệp vẫn chưa công bố báo cáo tài chính kiểm toán năm 2024 cũng như báo cáo soát xét bán niên năm 2025.

Năm 2024, doanh thu của Thiên Nam chỉ đạt 1.247 tỷ đồng, giảm khoảng 80% so với giai đoạn trước, khi doanh thu thường xuyên duy trì ở mức 5.000-6.000 tỷ đồng mỗi năm. Công ty ghi nhận khoản lỗ sau thuế 61 tỷ đồng, mức lỗ cao nhất trong lịch sử hoạt động.

Trong 9 tháng đầu năm 2025, doanh thu tiếp tục suy giảm mạnh, chỉ đạt 295 tỷ đồng. Doanh nghiệp vẫn ghi nhận khoản lỗ sau thuế 44 tỷ đồng.

Tại thời điểm cuối kỳ, tổng tài sản của Thiên Nam đạt 2.057 tỷ đồng, giảm nhẹ so với đầu năm. Trong đó, tài sản ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn với 1.635 tỷ đồng, tiền và các khoản tương đương tiền chỉ ở mức 8 tỷ đồng. Các khoản phải thu ghi nhận 540 tỷ đồng. Hàng tồn kho vẫn ở mức 1.088 tỷ đồng, gần như không thay đổi so với năm trước.

Ở phía nguồn vốn, tổng nợ phải trả của doanh nghiệp ở mức 1.600 tỷ đồng. Nợ vay và thuê tài chính đạt 488 tỷ đồng, toàn bộ là nợ ngắn hạn.

CTCP Xuất nhập khẩu Thiên Nam chính thức hoạt động theo mô hình công ty cổ phần từ cuối năm 2000, với lĩnh vực kinh doanh chính là phân phối sắt thép. Do liên tục vi phạm nghĩa vụ công bố thông tin, sau hơn 20 năm niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP. HCM (HoSE), cổ phiếu TNA đã bị hủy niêm yết vào tháng 11/2024.

Ngoài ra, đầu năm 2025, doanh nghiệp còn bị cơ quan thuế truy thu và xử phạt với tổng số tiền hơn 16,7 tỷ đồng.