Lộ diện 'hầm trú ẩn' mới của giới đầu tư trước bão thuế toàn cầu?

Thông thường, các Giám đốc điều hành không thích "khoe khoang" việc công ty mình phải đóng thuế cao. Nhưng giờ đây, khi nguy cơ áp thuế đối với ngành dược phẩm đang đến gần, việc "chịu thuế nhiều" lại bất ngờ được xem là dấu hiệu an toàn.

Không phải vì Phố Wall bỗng dưng thích thuế, mà bởi trong thời điểm bất ổn này, nhà đầu tư đang ưu tiên các công ty công nghệ sinh học có nhà máy sản xuất và đăng ký sở hữu trí tuệ tại Mỹ – yếu tố vốn khiến họ phải đóng thuế cao hơn trước đây.

Trong cuộc họp công bố lợi nhuận hôm 24/4, ông Daniel O’Day, Giám đốc điều hành của Gilead Sciences, đã tự hào nhấn mạnh rằng mức thuế doanh nghiệp khoảng 20% của công ty "phản ánh việc phần lớn tài sản trí tuệ của chúng tôi đã được đăng ký tại Mỹ".

Trước thời kỳ của ông Donald Trump, nhiều công ty dược phẩm và công nghệ sinh học đã đặt sở hữu trí tuệ và nhà máy sản xuất tại những quốc gia có thuế suất thấp như Ireland.

Họ tận dụng điều này để giảm số thuế phải nộp, bằng cách thiết lập giá bán nội bộ cao giữa các công ty con – ví dụ, chi nhánh ở Ireland bán thuốc cho chi nhánh tại Mỹ với giá cao, nhờ đó phần lớn lợi nhuận được ghi nhận tại Ireland, nơi chỉ áp thuế 15%, thấp hơn mức 21% ở Mỹ. Trên giấy tờ, công ty tại Mỹ gần như không ghi nhận lãi lớn, dù phần lớn doanh số thực tế vẫn đến từ thị trường Mỹ.

Cuộc cải cách thuế năm 2017 dưới thời Tổng thống Trump được thiết kế để hạn chế việc các công ty chuyển lợi nhuận ra nước ngoài, nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều kẽ hở. Hiện nay, trong nhiệm kỳ hai, chính quyền của ông đang có kế hoạch sử dụng thuế quan như một công cụ mới để siết chặt hành vi này, nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp chuyển sản xuất về Mỹ.

Đầu tháng này, Chính phủ Mỹ – từng nhiều lần chỉ trích Ireland vì thu hút các công ty dược phẩm Mỹ – đã thông báo mở cuộc điều tra về nhập khẩu dược phẩm, với lý do bảo vệ an ninh quốc gia. Ông Traver Davis, chiến lược gia ngành y tế tại Citigroup, nhận định: “Những công ty có chuỗi cung ứng phức tạp sẽ là những đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất”.

Dĩ nhiên, nhà đầu tư không chỉ chọn cổ phiếu dựa trên mức độ rủi ro từ thuế quan. Tuy nhiên, với Gilead, yếu tố thuế gắn liền với câu chuyện tăng trưởng, khi công ty chuẩn bị tung ra thuốc phòng ngừa HIV lenacapavir, chỉ cần sử dụng hai lần mỗi năm.

Vertex Pharmaceuticals thậm chí còn gây ấn tượng mạnh hơn. Công ty này sản xuất hầu hết sản phẩm tại Mỹ và ghi nhận phần lớn lợi nhuận ngay tại thị trường nội địa, với thuế suất hiệu dụng gần 20%. Đặc biệt, các loại thuốc điều trị xơ nang – nguồn thu chính của Vertex – đang được miễn đàm phán giá trong chương trình Medicare nhờ quy chế "thuốc mồ côi" (orphan drug status), dành cho các sản phẩm điều trị bệnh hiếm gặp. Điều này giúp Vertex trở thành một trong số ít những công ty nổi bật trong bối cảnh chính sách ngành dược ngày càng thắt chặt.

Theo nhà phân tích Akash Tewari của Jefferies, chỉ có rất ít cổ phiếu công nghệ sinh học và dược phẩm hội đủ ba yếu tố: Doanh thu chủ yếu từ thị trường Mỹ, sở hữu trí tuệ đặt tại Mỹ và ít bị ảnh hưởng bởi thuế quan hay các chính sách kiểm soát giá thuốc. Từ đầu năm đến nay, cổ phiếu Gilead đã tăng 12%, cổ phiếu Vertex tăng 23%, trong khi chỉ số chung NYSE Arca Pharmaceutical chỉ nhích nhẹ 1%.

Tuy nhiên, việc phân tích mức thuế suất của một công ty là cực kỳ phức tạp. Theo bà Christine Kachinsky, chuyên gia và lãnh đạo bộ phận Thuế ngành Khoa học đời sống tại KPMG, con số thuế suất tổng thể thường che giấu nhiều yếu tố – từ địa điểm sản xuất, cách định giá nội bộ, cho tới tác động của các hiệp định thuế quốc tế.

Một mức thuế cao không đồng nghĩa rằng công ty đó miễn nhiễm với rủi ro thuế quan, bởi họ vẫn có thể nhập khẩu nguyên liệu thô từ nước ngoài. Ngược lại, một mức thuế thấp có thể xuất phát từ nhiều yếu tố kỹ thuật như tín dụng thuế hoặc ưu đãi tạm thời, chứ không phản ánh đúng mức độ phơi nhiễm với thuế quan.

"Bạn sẽ không thể đánh giá chính xác mức độ rủi ro nếu không có dữ liệu chi tiết về nhập khẩu và xuất khẩu của từng công ty để mô hình hóa", bà Kachinsky nhấn mạnh.

Điều chắc chắn là toàn ngành đang chuẩn bị đối mặt với biến động. Một phân tích gần đây của Citigroup đối với 10 công ty dược phẩm lớn ước tính, lợi nhuận hoạt động năm 2026 của nhóm này có thể giảm trung bình 9,7%.

Phân tích của Citi cho thấy Merck – công ty có trụ sở tại Rahway, bang New Jersey – thuộc nhóm doanh nghiệp có mức độ phơi nhiễm thuế quan cao nhất. Theo một bức thư từ Ủy ban Tài chính Thượng viện Mỹ, quyền sở hữu sáng chế của Keytruda – loại thuốc bán chạy nhất của Merck – được đăng ký tại Hà Lan và sản phẩm này được sản xuất tại Ireland, giúp công ty giảm đáng kể hóa đơn thuế tại Mỹ.

Dù vậy, các tập đoàn đa quốc gia như Merck vẫn có những chiến lược để giảm thiểu rủi ro. Trong bản hướng dẫn kinh doanh thường niên công bố tuần trước, Merck cho biết họ dự kiến chịu khoản chi phí 200 triệu USD do ảnh hưởng của thuế quan – chủ yếu xuất phát từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, chứ chưa phải từ các mức thuế chuyên biệt đối với ngành dược đang được đề xuất.

Công ty cũng khẳng định nguồn cung hiện tại đủ để hạn chế tác động thuế quan trong phần còn lại của năm, đồng thời đang đẩy mạnh sản xuất tại Mỹ để giảm chi phí lâu dài. "Chuỗi cung ứng toàn cầu và lượng hàng tồn kho hiện tại đang giúp chúng tôi có vị thế vững vàng để ứng phó với những tác động ngắn hạn", ông Rob Davis, Giám đốc điều hành Merck, chia sẻ trong cuộc họp với giới phân tích.

Ngoài những yếu tố riêng từng doanh nghiệp, còn quá nhiều ẩn số chính sách khiến việc mô hình hóa tác động từ thuế quan đối với ngành dược là bất khả thi: Thuế sẽ áp dụng với nguyên liệu hoạt chất, chi phí hàng hóa hay giao dịch nội bộ? Các ngoại lệ nào sẽ được chấp nhận, và tốc độ triển khai ra sao? Liệu sẽ có một cuộc cải cách thuế song hành để thúc đẩy sản xuất trong nước?

Dù vậy, các công ty đã sớm tập trung sản xuất và sở hữu trí tuệ tại Mỹ và chấp nhận mức thuế cao, đang được đánh giá là nhóm có khả năng chống chọi tốt nhất. Điều đó rút ngắn đáng kể danh sách lựa chọn của các nhà đầu tư.

Theo WSJ

Linh Châu - nguoiquansat.vn

Theo Thị trường tài chính