Mô hình '4 cây 1 con' của bầu Đức: Chuối đi Nhật, sầu riêng đi Trung, sợi dệt đi Ấn, cà phê đi khắp nơi còn heo ăn chuối thì 'đi vào quên lãng'

Mô hình "2 cây 1 con" không còn tối ưu

Sau ĐHCĐ thường niên 2025, Hoàng Anh Gia Lai (HAGL, mã HAG) bước sang giai đoạn phát triển mới với tham vọng mở rộng từ mô hình “2 cây 1 con” sang “4 cây 1 con”. Bên cạnh chuối và sầu riêng - hai mảng đã chứng minh hiệu quả, dâu tằm và cà phê được chọn là mũi tiến công tiếp theo trong chiến lược đa dạng hóa của Chủ tịch HĐQT Đoàn Nguyên Đức.

Ông Đức cho rằng mô hình hiện tại, dù hiệu quả, vẫn tiềm ẩn rủi ro khi phụ thuộc vào số ít sản phẩm. “HAGL đã đưa thêm dâu và cà phê để tạo thành 5 mặt hàng. Năm nay sầu riêng gặp biến động ở thị trường Trung Quốc thì còn dâu và cà phê bù lại. Hiện chưa nghĩ ra sản phẩm mới nào nữa”, ông nói.

HAGL dự kiến đầu tư thêm 2.000ha dâu tằm và 2.000ha cà phê chè. Đây là hai loại cây công ty đã trồng thử nghiệm thành công, lại có sẵn quỹ đất. Trong 5 năm tới, doanh nghiệp đặt mục tiêu nâng tổng diện tích lên 6.000ha dâu tằm và 4.000ha cà phê.

“

Trên 1ha đất, dâu tằm sẽ “ngon hơn” tất cả các loại cây mà ta làm!

Chủ tịch HĐQT HAGL Đoàn Nguyên Đức

Bức tranh kinh doanh sau 9 tháng năm 2025 cho thấy sự chuyển dịch mạnh của HAGL sang nhóm cây ăn trái. Doanh thu thuần đạt 5.600 tỷ đồng, trong đó riêng trái cây chiếm tới 4.400 tỷ, tương đương 78,7%. Lợi nhuận gộp đạt 2.170 tỷ đồng, biên gộp 49,3% - cứ 10 đồng chi phí tạo ra gần 5 đồng lãi.

Chuối tiếp tục là trụ cột lớn nhất. Trong 9 tháng, HAGL thu hoạch 365.000 tấn chuối, cao hơn 100.000 tấn so với năm 2023 và gần bằng sản lượng cả năm 2024. Chuối đóng góp hơn 1.000 tỷ đồng lợi nhuận với tỷ suất lãi gộp khoảng 50%. HAGL đang có hệ thống khách hàng phân bổ rộng ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Việt Nam.

Tại nông trường Đại Thắng ở Paksong, Lào, toàn bộ chuối Bolaven được khách hàng Nhật bao tiêu. Công ty thậm chí xây riêng một xưởng đóng gói phục vụ đối tác này. Lượng khách hàng Trung Quốc tăng đều theo sản lượng, trong khi Lotte Hàn Quốc nhập khẩu chuối bán tại hệ thống siêu thị ở cả Hàn Quốc và Việt Nam. Cuối năm nay, HAGL và Lotte dự kiến ký kết hợp tác phân phối sâu hơn tại thị trường Việt Nam.

Sầu riêng - cây trồng chủ lực thứ hai - được HAGL bắt đầu đầu tư từ năm 2018 và hiện đạt quy mô gần 2.200ha. Riêng khu vực Bolaven, doanh nghiệp sở hữu vườn sầu riêng 1.200ha được đánh giá là vườn tập trung lớn nhất thế giới. Công ty dự kiến mở rộng thêm 1.000ha trong giai đoạn 2026-2027.

Trong 9 tháng năm 2025, sầu riêng mang về 3.800 tấn sản lượng, tương đương doanh thu 300 tỷ đồng với lợi nhuận trên doanh thu khoảng 50%. Nếu chăm sóc tốt, mỗi cây có thể cho 80-100 trái, trọng lượng từ 2 đến 5kg, năng suất 25-30 tấn/ha. HAGL kỳ vọng doanh thu từ sầu riêng sẽ tăng mạnh từ 2026, khi phần lớn diện tích bước vào giai đoạn cho trái ổn định. Trung Quốc và Việt Nam tiếp tục là thị trường tiêu thụ chính, đồng thời công ty lên kế hoạch đầu tư kho lạnh 2.000m² để cấp đông sầu riêng nguyên trái ở âm 40 độ, bán trái vụ khi giá cao.

Năm 2024 - 2025, HAGL bắt đầu thử nghiệm hai mảng mới: Dâu tằm và cà phê. Với dâu tằm, công ty đã đầu tư 1.500ha từ đầu năm và sau 9 tháng đã tiến tới nuôi tằm, kéo sợi. Sản phẩm tơ tằm thô đã xuất sang Ấn Độ với giá 65 USD/tấn. Công ty dự kiến lắp đặt 40 dàn máy kéo sợi, vận hành hai ca mỗi ngày, với sản lượng 100kg tơ trên 700kg kén.

Song song, HAGL hoàn tất trồng mới 3.500ha cà phê và lên kế hoạch bổ sung thêm gần 7.000ha trong hai năm tới. Cà phê - đặc biệt là Arabica - được đánh giá là cây công nghiệp dài hạn, vòng đời kinh tế trên 20 năm nếu chăm sóc tốt. Chi phí đầu tư khoảng 500 triệu đồng/ha nhưng năng suất trên diện tích lớn thường cao hơn nhiều so với mô hình nông hộ nhỏ lẻ.

Theo ông Đoàn Nguyên Đức, việc chuyển hướng sang cây dài ngày là bước đi phù hợp trong bối cảnh áp lực nợ đã giảm đáng kể. “Trước đây HAGL lựa chọn các loại cây trồng chủ yếu là cây ngắn ngày để đáp ứng yêu cầu dòng tiền ngắn hạn, giúp công ty vượt qua khó khăn trong giai đoạn cơ cấu nợ. HAGL đã trồng thử nghiệm nhiều loại cây để đánh giá hiệu quả. Đến thời điểm này, áp lực nợ của HAGL không còn lớn, có nguồn vốn đầu tư cây trồng mới để tăng trưởng và phân tán rủi ro.

Trên 1ha đất, dâu tằm sẽ “ngon hơn” tất cả các loại cây mà ta làm", bầu Đức nhấn mạnh.

Chủ tịch HAGL cho biết, doanh nghiệp không chỉ nhìn vào rủi ro nông nghiệp mà còn tính đến rủi ro thị trường. Chuối và dâu tằm cho vòng quay dưới một năm, trong khi sầu riêng và cà phê là cây dài hạn, tạo sự cân bằng trong danh mục. Nếu thị trường sầu riêng tại Trung Quốc biến động, cà phê có thể xuất khẩu sang nhiều quốc gia khác. Loại Arabica giá tại thời điểm họp ĐHCĐ đã lên tới 9.000 USD/tấn - gấp đôi loại thường.

Doanh nghiệp đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt 30.000ha đất trồng, trở thành công ty nông nghiệp dẫn đầu Việt Nam. Lợi nhuận hàng năm sẽ đủ để tái đầu tư mở rộng thêm 10.000ha, hướng tới vị thế nhà cung ứng nông sản quan trọng tại châu Á.

Từ ngày 12 đến 15/11, HAGL và Chứng khoán OCBS tổ chức chuyến tham quan “The X Tour - Khai mở Kỷ nguyên Mới Bền vững” dành cho hơn 50 nhà đầu tư, quỹ và tổ chức tài chính trong và ngoài nước. Bầu Đức trực tiếp thuyết trình tại hiện trường ở Việt Nam, Lào và Campuchia, giới thiệu mô hình đa cây - đa thị trường mà HAGL đang triển khai. Đây được xem là bước đi nhằm tạo sự minh bạch cho nhà đầu tư và chuẩn bị cho một chu kỳ mở rộng mới.

Bầu Đức đã "mua bảo hiểm" cho mảng chăn nuôi

Trong khi mở rộng hoạt động trồng cây, HAGL có xu hướng co lại ở mảng chăn nuôi khi những hiệu quả kinh doanh dần không như ý.

"Khi phát hiện ra chuyện con heo ăn chuối, tôi đã không ngủ được" là chia sẻ của ông Đức thời điểm HAGL bắt đầu lên ý tưởng chăn nuôi với thương hiệu "heo Bapi".

Tuy nhiên, sau 9 tháng năm 2025, mảng heo của HAGL chỉ đạt 174 tỷ đồng, chiếm 3% tổng doanh số. Giá vốn lên tới 198 tỷ khiến công ty lỗ gộp 24 tỷ đồng. Riêng quý III/2025, doanh thu còn 40 tỷ, giảm 83% so với cùng kỳ.

Điều này trái ngược hoàn toàn giai đoạn đỉnh cao năm 2022, khi mảng heo mang lại 1.697 tỷ đồng doanh thu và 427 tỷ lãi gộp, chiếm trên 1/3 kết quả kinh doanh của HAGL.

Tựu chung, mô hình trụ ba chân khiến HAGL dễ tổn thương nếu một mảng kinh doanh gặp biến động. Tuy nhiên, khi chuyển sang mô hình đa chân kiềng như đã công bố, doanh nghiệp có khả năng đứng vững hơn: Một mảng chững lại sẽ được bù đắp bởi các trụ còn lại, nhờ nguyên tắc phân tán rủi ro đã được tính toán.