Một 'mỏ vàng' của Việt Nam gây sốt tại EU: Thu về 434 triệu USD chỉ sau 9 tháng, nước ta sở hữu công nghệ chế biến hàng đầu thế giới

Tôm được ví là mỏ vàng dưới nước của Việt Nam và mang về hàng tỷ USD đều đặn mỗi năm. Tôm của Việt Nam là 1 trong 2 loài thủy sản nằm trong chiến lược phát triển nuôi của quốc gia. Việt Nam có hơn 350 cơ sở sản xuất tôm đủ điều kiện xuất khẩu. Việt Nam là quốc gia được đánh giá có công nghệ chế biến tôm hiện đại nhất và có thế mạnh về sản xuất hàng giá trị gia tăng.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) dẫn số liệu từ Hải quan Việt Nam, cho biết trong 9 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU đạt 434 triệu USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái.
Riêng tháng 9, xuất khẩu sang EU tăng mạnh 48%, ghi nhận đà hồi phục rõ rệt tại cả 3 thị trường nhập khẩu chính trong khối, đều tăng trưởng hai con số.
Trong cơ cấu xuất khẩu, tôm chân trắng chiếm khoảng 80% tổng kim ngạch, tiếp tục giữ vai trò chủ lực.
Đáng chú ý, sản phẩm tôm chế biến, giá trị gia tăng đã chiếm hơn 50% giá trị xuất khẩu tôm vào EU, phản ánh sự chuyển dịch tích cực của doanh nghiệp Việt Nam sang nhóm hàng có biên lợi nhuận cao.

Theo số liệu nhập khẩu tôm của EU, trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất sang EU 35.004 tấn tôm, tăng 14%, giữ vị trí thứ 3 trong số các nguồn cung lớn nhất — sau Ecuador (160.139 tấn) và Ấn Độ (36.880 tấn).

Ecuador tiếp tục dẫn đầu với mức tăng 36%, nhờ lợi thế nuôi công nghiệp quy mô lớn và chi phí thấp. Ấn Độ tăng 27%, đẩy mạnh cả hàng thô lẫn chế biến cơ bản. Trong khi đó, Việt Nam tăng trưởng ổn định hơn, nhưng nổi bật ở nhóm tôm chế biến cao cấp, chiếm hơn 50% tổng giá trị xuất khẩu tôm sang EU — một lợi thế rõ rệt so với hai đối thủ lớn.
Sự bứt tốc của Ecuador và Ấn Độ đang khiến giá nhập khẩu tôm trung bình vào EU giảm trong nhiều tháng gần đây, tác động tới biên lợi nhuận của doanh nghiệp Việt Nam.
Nếu xu hướng này kéo dài, Việt Nam cần củng cố vị thế ở phân khúc giá trị cao, thay vì cạnh tranh thuần túy về giá.
Theo VASEP, Việt Nam là một trong số ít quốc gia châu Á có Hiệp định thương mại tự do (EVFTA) với EU, giúp nhiều dòng sản phẩm tôm được hưởng thuế suất 0%.
Cùng với đó, hệ thống nhà máy chế biến đạt chuẩn châu Âu, nhiều cơ sở đã được cấp mã số xuất khẩu, là nền tảng quan trọng giúp tôm Việt đi sâu hơn vào chuỗi cung ứng siêu thị và kênh bán lẻ EU.

Trong bối cảnh người tiêu dùng châu Âu ưu tiên sản phẩm bền vững, truy xuất nguồn gốc và giảm phát thải carbon, các mô hình nuôi tôm công nghệ cao, đạt chứng nhận ASC, BAP, GlobalGAP đang trở thành “điểm cộng lớn” cho ngành tôm Việt.
Tuy nhiên, thị trường EU không chỉ là cơ hội mà còn là phép thử lớn.
Nhiều quy định mới như Chỉ thị CSDDD của EU hay Luật Thẩm định Chuỗi cung ứng (SCDDA) của Đức yêu cầu doanh nghiệp phải chứng minh sản phẩm không gây hại môi trường, không vi phạm lao động và có nguồn gốc minh bạch.
Điều này buộc doanh nghiệp Việt Nam phải nâng cấp hệ thống truy xuất, chuẩn hóa chuỗi cung ứng, để tránh rủi ro bị loại khỏi chuỗi phân phối.

Ngoài ra, “thẻ vàng” IUU với hải sản khai thác Việt Nam tuy không trực tiếp ảnh hưởng tới tôm nuôi, nhưng gây tâm lý dè dặt cho nhà nhập khẩu châu Âu.
Nếu EU mở rộng các FTA mới với Indonesia, Malaysia hay Thái Lan, lợi thế thuế quan từ EVFTA của Việt Nam cũng sẽ bị thu hẹp đáng kể.