Nhà máy tạo ra kỳ tích tăng tốc độ sản xuất lên 8 lần kéo giá ô tô tụt xuống còn 1/3, công nhân được trả mức lương 'không tưởng'

Đầu thế kỷ 20, ô tô vẫn là món đồ xa xỉ, người Mỹ bình thường có thể nhìn thấy những cỗ xe bóng bẩy lăn bánh trên phố, nhưng để sở hữu chúng là điều ngoài tầm với. Henry Ford đã ấp ủ ý tưởng biến xe hơi thành phương tiện của đại chúng. Để làm được điều đó, ông biết rằng không chỉ đơn thuần là tạo ra một chiếc xe đơn giản, bền bỉ như Model T, mà còn phải có một cách sản xuất hoàn toàn mới. Chính nhờ ý tưởng này, ông đã trở thành 1 phần lịch sử khi là một trong những người đầu tiên tiên phong áp dụng sản xuất dây chuyền lắp ráp trong ngành công nghiệp ô tô.

Henry Ford trên chiếc ôtô đầu tiên trên con phố ở Detroit - xe 4 bánh 1896. Ảnh: Wiki

Năm 1907, Ford mua một mảnh đất rộng hơn 50 hecta ở Highland Park, Michigan. Tại đây, một công trình khổng lồ bắt đầu mọc lên, do kiến trúc sư Albert Kahn thiết kế. Nhà máy được xây dựng với tường kính, mái lấy sáng, tràn ngập ánh sáng tự nhiên, khác xa những xưởng tối tăm thời bấy giờ. Người ta gọi nó là “Crystal Palace”. Đến năm 1910, Highland Park Plant chính thức đi vào hoạt động, trở thành nơi khai sinh ra cuộc cách mạng công nghiệp của thế kỷ 20.

Ngày 7/10/1913, một thử nghiệm đã diễn ra tại đây. Khung gầm của Model T được đặt lên một băng chuyền chạy dọc nhà xưởng. Thay vì công nhân phải đi hết trạm này sang trạm khác, giờ đây chính chiếc xe sẽ “di chuyển” qua từng công đoạn, và công nhân chỉ cần đứng tại chỗ để lắp ráp. Chỉ sau vài tháng, toàn bộ quy trình được đồng bộ. Thời gian để hoàn thành một chiếc xe giảm từ 12 giờ xuống còn chỉ hơn 90 phút. Hiệu quả quá lớn đến mức giá Model T cũng giảm theo. Từ mức 850 USD năm 1908, chiếc xe quốc dân này xuống chỉ còn 260 USD vào đầu thập niên 1920. Lần đầu tiên trong lịch sử, một công nhân bình thường cũng có thể mua chiếc xe mà mình lắp ráp.

Những chiếc xe hơi đầu tiên được sản xuất trên dây chuyền tự động

Không dừng lại ở đó, tháng 1/1914, Henry Ford tung ra chính sách gây chấn động: 5 USD/ngày cho ca làm 8 giờ, gấp đôi mức lương trung bình lúc đó. Báo chí gọi đây là “ngày trả lương 5 đô”, và nó ngay lập tức làm rung chuyển ngành công nghiệp Mỹ. Công nhân đổ về Highland Park, tỷ lệ nghỉ việc giảm mạnh. Ford không chỉ xây dựng dây chuyền sản xuất, mà còn tạo ra một lớp công nhân trung lưu mới: những người vừa sản xuất, vừa tiêu thụ ô tô.

Sau khi Ford thông báo trả 5 USD cho một ngày công, đám đông khổng lồ đã vây quanh nhà máy

Những năm 1920, Highland Park đạt đỉnh cao. Năm 1923, nơi đây xuất xưởng hơn 2 triệu chiếc Model T chỉ trong một năm, đây là một con số khổng lồ chưa ai từng nghĩ tới. Ngày 4/6/1924, chiếc Model T thứ 10 triệu rời khỏi băng chuyền Highland Park, trở thành biểu tượng cho sức mạnh sản xuất hàng loạt.

Toàn cảnh nhà máy

Nhưng thời gian trôi đi, ngành công nghiệp cũng thay đổi. Năm 1927, Ford ngừng sản xuất Model T và chuyển hoạt động chính sang River Rouge Plant, nhà máy rộng lớn hơn. Highland Park dần mất đi vị thế trung tâm, chỉ còn lại vai trò phụ trợ và nghiên cứu.

Nhà máy vẫn còn được sử dụng

Ngày nay, nơi từng ồn ào tiếng máy móc và bước chân hàng ngàn công nhân đã lặng lẽ, một phần được dùng làm kho bãi. Nhưng ký ức về nó thì không mất đi. Với nhiều người, Highland Park không chỉ là một nhà máy, mà là nơi khởi đầu cho một kỷ nguyên của dây chuyền sản xuất hàng loạt, nơi xe hơi rời bỏ vị thế xa xỉ để trở thành bạn đồng hành của hàng triệu gia đình.

Hơn một thế kỷ đã qua, di sản Highland Park vẫn còn đó. Nó nhắc nhở rằng, đôi khi một ý tưởng táo bạo “xe hơi cho mọi người” cộng với một phương pháp sản xuất đúng đắn có thể thay đổi cả thế giới.

Hồng Hà - nguoiquansat.vn

Theo Kiến thức Đầu tư