Ông Nguyễn Đức Hiển: Không cải cách mạnh thị trường vốn, rất khó đạt tăng trưởng hai chữ số

Tại Diễn đàn Triển vọng thị trường vốn Việt Nam 2026 với chủ đề “Bứt phá trên nền tảng mới”, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, cho biết cơ quan này đang tiếp tục hoàn thiện Đề án về các giải pháp chiến lược nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030, hướng tới tăng trưởng nhanh và bền vững đến năm 2045.

Ban phấn đấu hoàn thành để trình Hội nghị Trung ương 2 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV, dự kiến vào khoảng tháng 2-3/2026. Đi cùng với đó là chương trình hành động của tất cả các bộ, ngành, lĩnh vực.

Theo ông Hiển, xét trên bình diện tổng thể, nguồn lực tài chính cho doanh nghiệp hiện vẫn chủ yếu dựa vào hệ thống ngân hàng. Thị trường chứng khoán, tính đến ngày 30/11/2025, mới đạt quy mô khoảng 81,9% GDP, thấp hơn đáng kể so với mục tiêu đặt ra là 100% GDP.

"Trong khi đó, thị trường trái phiếu, một công cụ nợ rất quan trọng, nếu huy động tốt sẽ có chi phí vốn rẻ hơn, hiện mới đạt khoảng 23,1% GDP, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 47% GDP cũng như so với nhiều quốc gia khác", ông Hiển nói.

Theo quan điểm của ông Hiển, phần lớn nguồn lực tài chính hiện nay vẫn đến từ hệ thống ngân hàng với quy mô tín dụng tương đương khoảng 134% GDP.

“Tuy nhiên, bản chất vốn ngân hàng là vốn ngắn hạn, trong khi đang được sử dụng nhiều cho nhu cầu trung và dài hạn. Trong bối cảnh hướng đến tăng trưởng hai chữ số, vấn đề then chốt là làm thế nào để cung ứng đủ vốn cho doanh nghiệp một cách bền vững”, ông Hiển nhấn mạnh.

Phó trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương nhận định hệ thống ngân hàng không thể mở rộng mãi, việc tăng cung tín dụng quá mức cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

“Nếu đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số nhưng lạm phát cao, thì con số tăng trưởng đó sẽ không còn nhiều ý nghĩa. Thực tế, việc mở rộng tín dụng với tốc độ cao, như năm nay là khoảng 18%, không thể kéo dài liên tục. Vì vậy, nguồn vốn từ thị trường vốn, bao gồm cổ phiếu và trái phiếu, có vai trò đặc biệt quan trọng, thậm chí mang tính sống còn”, ông Hiển nhấn mạnh.

Từ kinh nghiệm quốc tế, cụ thể là Nhật Bản, ông Hiển đã chỉ ra nhiều vấn đề cần thay đổi trong thị trường vốn của Việt Nam.

Thứ nhất, theo ông Hiển, thị trường phải có “hàng hóa”. Với các doanh nghiệp chưa đủ điều kiện niêm yết, trái phiếu là công cụ rất quan trọng, trong đó cần gắn với tài sản bảo đảm.

"Vấn đề đặt ra là cần sửa đổi các nghị định, quy định như thế nào. Trường hợp không có tài sản bảo đảm thì phải đi kèm xếp hạng tín nhiệm, có sự tham gia giám sát của các hiệp hội. Nếu không, doanh nghiệp sẽ rất khó huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu", ông Hiển khẳng định.

Thứ hai, đối với cổ phiếu, vấn đề sở hữu nước ngoài đã đến lúc cần thay đổi hay chưa, rất cần ý kiến của các chuyên gia.

“Ngay cả với các ngân hàng lớn, như nhóm Big4, có cần duy trì tỷ lệ sở hữu nhà nước lớn như hiện nay hay không? Các quy định về sở hữu nước ngoài trong doanh nghiệp Việt Nam cần được điều chỉnh theo hướng nào?”, ông Hiển gợi mở vấn đề.

Thứ ba, về quy định IPO và niêm yết, câu hỏi đặt ra là có cần tiếp tục sửa đổi hay không. Theo ông Hiển, chúng ta đã có những thay đổi nhất định, nhưng trong bối cảnh hướng tới nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi, cần phải có nhiều thay đổi hơn nữa.

Bên cạnh đó, vấn đề tài sản số và công nghệ blockchain cũng được Phó trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương nhắc đến.

“Cách tiếp cận tài sản số, công nghệ blockchain hiện nay là thận trọng, thí điểm theo từng sản phẩm, dịch vụ, ban hành theo khung và định hướng. Tuy nhiên, có những nội dung cần mạnh dạn thí điểm và nhân rộng. Nhìn lại câu chuyện fintech trong hệ thống ngân hàng: từ Nghị quyết 19 đến khi có nghị quyết mới phải mất gần 4 năm. Vậy với tài sản số, lộ trình sẽ ra sao? Mặc dù đã có Nghị quyết 05, nhưng làm thế nào để tiến nhanh hơn là vấn đề cần được bàn thảo”, ông nói.

Về thị trường, theo ông Hiển, cần trao đổi sâu hơn về cách thức duy trì vị thế và nâng cao sức hấp dẫn đối với dòng vốn ngoại. Điều này gắn liền với hạ tầng giao dịch, thanh toán bù trừ, nâng cao chất lượng hàng hóa, cũng như các cơ chế quản trị minh bạch, quản trị công ty, ESG. Các định chế trên thị trường cần có chính sách gì để vận hành thị trường một cách minh bạch và hiệu quả hơn.

Đối với nhà đầu tư, trước hết là các nhà đầu tư thuộc các quỹ có nguồn lực nhà nước, liệu cơ chế vận hành có cần cải tiến hay không? Việc phát triển các quỹ bảo hiểm, quỹ hưu trí tham gia thị trường – với quy mô vốn lớn và tính an toàn cao – là rất quan trọng, đòi hỏi phải thay đổi tư duy để tạo ra dòng tiền ổn định, chất lượng cho thị trường.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Đức Hiển cũng đặt vấn đề liên quan đến trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

“Về trung tâm tài chính quốc tế, chúng tôi rất mong được lắng nghe ý kiến về thể chế và cơ chế chính sách. Chủ trương là đúng và quyết tâm là rất cao, nhưng nếu không bàn kỹ về cơ chế vận hành cụ thể thì sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề”, ông cho hay.

Cuối cùng, về cơ chế chính sách đối với nguồn hàng hóa tiềm năng từ cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước lớn, một nguồn hàng hóa có chất lượng cho thị trường, cần làm gì để các doanh nghiệp này tham gia thị trường một cách hiệu quả hơn.

“Chúng ta cần tiếp tục bàn luận để thị trường vốn thực sự hoàn thành sứ mệnh phân bổ vốn cho trung và dài hạn. Nếu không có cách tiếp cận tổng thể, mục tiêu tăng trưởng hai chữ số sẽ rất khó đạt được”, ông Hiển nhấn mạnh.