Pomina (POM) sắp họp bàn phương án tái cấu trúc: Hai nhà máy được định giá 6.700 tỷ sẽ về tay ai?

Ngày 18/11 tới đây, CTCP Thép Pomina (mã chứng khoán POM) sẽ chốt danh sách cổ đông để tổ chức Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường năm 2025. Đại hội dự kiến diễn ra trong tháng 12, với nội dung chính là thông qua báo cáo tài chính 9 tháng đầu năm và phương án tái cấu trúc Pomina Group.

Pomina chưa công bố chi tiết phương án tái cấu trúc mới, song đây là vấn đề đã được đề cập từ năm 2024. Tại ĐHĐCĐ bất thường ngày 1/3/2024, cổ đông đã thông qua chủ trương tái cấu trúc Pomina nhằm đồng bộ các khâu luyện và cán thép, tối ưu hóa năng lượng sản xuất tại Nhà máy Pomina 1 và Nhà máy luyện phôi thép Pomina 3, đồng thời làm lành mạnh hóa cơ cấu tài chính của công ty.

Theo phương án được trình, Pomina dự kiến thành lập một pháp nhân mới – CTCP Pomina Phú Mỹ - với vốn điều lệ từ 6.700–6.800 tỷ đồng.

Về cơ cấu sở hữu, Pomina sẽ nắm 35% vốn điều lệ (tương đương 900–1.000 tỷ đồng), còn lại 65% sẽ kêu gọi nhà đầu tư đồng hành.

Phần vốn góp của Pomina được thực hiện bằng hiện vật – bao gồm toàn bộ đất đai, nhà xưởng và dây chuyền thiết bị của hai nhà máy Pomina 1 và Pomina 3. Trong khi đó, các nhà đầu tư mới sẽ góp vốn bằng tiền mặt.

Ngoài ra, Hội đồng quản trị Pomina được ủy quyền đàm phán với nhà đầu tư về việc sáp nhập CTCP Thép Pomina 2 vào Pomina Phú Mỹ, nhằm tận dụng ưu thế lò cao, giảm chi phí sản xuất kinh doanh, đồng thời chấm dứt đăng ký kinh doanh của hai đơn vị Pomina 1 và Pomina 3.

CTCP Thép Pomina 2 là pháp nhân độc lập, được thành lập từ tháng 4/2007, hiện do ông Đỗ Văn Khánh làm Tổng giám đốc. Công ty có vốn điều lệ 800 tỷ đồng, trong đó Pomina sở hữu 99,5%, phần còn lại do bà Đỗ Hoài Khánh Linh và ông Đỗ Văn Phúc nắm giữ.

Liên quan phương án tái cấu trúc, theo kết quả định giá tài sản của Công ty Kiểm toán AFC và Savills, tổng giá trị tài sản hiện vật của hai nhà máy dự kiến góp vốn vào Pomina Phú Mỹ là 6.694 tỷ đồng (chưa VAT), gồm:

• Nhà máy thép Pomina 1: 336,4 tỷ đồng (theo Savills)
• Nhà máy thép Pomina 3: 6.357,6 tỷ đồng, trong đó
  + Lò cao: 5.879,6 tỷ đồng (theo AFC)
  + Lò EAF: 478 tỷ đồng (theo Savills).

Như vậy, tổng giá trị hai nhà máy Pomina 1 và Pomina 3 dao động từ 6.000–6.800 tỷ đồng. Pomina dự kiến sẽ:

• Góp 35% vốn điều lệ vào Pomina Phú Mỹ (900–1.000 tỷ đồng)
• Thu hồi tiền: 5.100–5.800 tỷ đồng, dùng để thanh toán các khoản phải trả, trong đó gồm 3.757 tỷ đồng nợ ngân hàng ngắn và dài hạn và 1.343 tỷ đồng nợ nhà cung cấp.

Hiện nhà đầu tư đang chờ đợi phương án tái cấu trúc chi tiết cũng như khả năng xuất hiện đối tác sẵn sàng rót hàng nghìn tỷ đồng góp vốn vào Pomina Phú Mỹ.

Sức hấp dẫn của Pomina với các nhà đầu tư

Pomina hiện là một chuỗi gồm ba nhà máy luyện phôi và cán thép xây dựng, với tổng công suất 1,1 triệu tấn thép xây dựng và 1,5 triệu tấn phôi mỗi năm, thuộc nhóm lớn nhất Việt Nam.

CTCP Thép Pomina được thành lập năm 1999, do Công ty TNHH Thép việt sáng lập.

Trong quá trình công nghiệp hóa đang diễn ra với tốc độ nhanh, Thép Việt quyết định đầu tư 525 tỷ xây nhà máy với công suất 300.000 tấn/năm và đưa vào sản xuất năm 2002. Hệ thống dây chuyền máy móc thiết bị được sản xuất bởi công ty VAI-Pomini của Ý. Đây chính là nhà máy Pomina 1, đặt tại KCN Sóng Thần.

Ra đời, Pomina có thể sản xuất được các loại thép theo tiêu chuẩn nhật Bản, Mỹ, EU, Nga... đồng thời tận dụng được hệ thống phân phối của Công ty Thép Việt, nên nhanh chóng chiếm lĩnh được thị trường sắt thép xây dựng, đặc biệt là các công trình trọng điểm, do đa dạng hóa các chủng loại thép xây dựng. Pomina trở thành một thương hiệu thép phổ biến trên thị trường.

Nhà máy Pomina 2 đặt tại KCN Phú Mỹ, thành lập năm 2005, công suất 500.000 tấn thép xây dựng và 500.000 tấn phôi mỗi năm, sử dụng công nghệ hiện đại của hãng Techint (Ý). Tổng mức đầu tư 2 dàn cán thép này lên đến 1.100 tỷ đồng. Điểm khác biệt là dàn cán thép thứ 2, ngoài thép xây dựng còn có thể cán thép hình các loại như U, I V, H.

Đến năm 2009, Nhà máy luyện phôi thép Pomina 3 được xây dựng trên diện tích 46ha tại KCN Phú Mỹ, tổng vốn đầu tư 300 triệu USD, gồm một dây chuyền luyện phôi 1 triệu tấn/năm và hai dây chuyền cán thép 500.000 tấn/năm, cùng cảng biển riêng phục vụ logistics. Với công suất này, Pomina 3 hiện là một trong những nhà máy luyện phôi thép lớn nhất Đông Nam Á.

Bức tranh tài chính của Pomina

Sự nâng cấp, mở rộng các nhà máy của Pomina bắt đầu “chững” lại từ đây khi thị trường thép nói chung có thêm nhiều “ông lớn” cạnh tranh, miếng bánh thị phần bị chia nhỏ. Pomina lúc đó mở rộng quá nhanh Pomina cũng gia tăng nợ nần chồng chất.

Sau khi gia tăng quy mô nhà máy thép, luyện phôi, tổng nợ phải trả của Pomina vượt 7.000 tỷ đồng vào năm 2015, chiếm gần 75% tổng tài sản, trong đó dư vay nợ thuê tài chính ngắn hạn 5.556 tỷ đồng, tăng 70% so với đầu năm. Tổng vay nợ thuê tài chính ngắn và dài hạn hơn 6.300 tỷ đồng.

Đây cũng là nguyên nhân khiến chi phí tài chính tăng vọt, trong đó riêng chi phí lãi vay chiếm từ 68-80%.

Gánh nặng nợ vay bào mòn lợi nhuận, từ mức lãi hàng trăm tỷ đồng trước đó, lợi nhuận Pomina bắt đầu giảm dần, về vùng ngấp nghé lỗ từ năm 2012. Năm 2013 lỗ gần 200 tỷ đồng.

Trước tình hình đó, Pomina chủ động giảm dần nợ vay, “chững” lại các khoản đầu tư mở rộng nhà máy. Năm 2016, 2017 và 2018 là những năm hoàng kim khi báo lãi hàng trăm tỷ đồng, trong đó lợi nhuận lịch sử 2017 đạt xấp xỉ 700 tỷ đồng.

Năm 2019 một lần nữa Pomina đổ tiền vào xây dựng lò cao và hoàn thành, đưa vào sản xuất năm 2021. Dự án “ngốn tiền” khiến gánh nặng nợ vay của công ty tiếp tục gia tăng, năm 2019 Pomina lỗ 310 tỷ đồng.

Đỉnh điểm ở năm 2022 khi ngành thép nói riêng và ngành xây dựng nói chung gặp khó khăn do tác động từ dịch bệnh Covid-19, sự đứt gãy logistic và sự ảm đạm của thị trường bất động sản. Với khoản chi phí tài chính hơn 500 tỷ đồng, Pomina đã lỗ gần 1.100 tỷ đồng - số lỗ lớn nhất từ trước đến nay. Tổng lỗ lũy kế đến cuối năm 2022 hơn 444 tỷ đồng.

Số lỗ lớn gần nghìn tỷ này kéo dài tiếp sang những năm 2023, 2024. Và thậm chí 9 tháng đầu năm 2025, Pomina vẫn ghi lỗ tiếp hơn 500 tỷ đồng, nâng tổng lỗ lũy kế đến cuối quý lên hơn 3.000 tỷ đồng, Pomina chính thức âm vốn chủ sở hữu.

Đây cũng là thời điểm gánh nặng nợ vay đè lên doanh nghiệp. Tổng nợ phải trả (hơn 9.200 tỷ đồng) lớn hơn cả tổng tài sản (hơn 9.000 tỷ đồng). Trong đó riêng nợ vay tài chính hơn 5.900 tỷ đồng. Pomina buộc phải tái cấu trúc toàn diện nhằm 'cứu' chính mình.

Đối tác nào sẽ đồng hành cùng Pomina giai đoạn tái cấu trúc?

Gánh nặng tài chính khiến Pomina đã sớm tìm kiếm đối tác chiến lược. Tháng 10/2023, công ty công bố kế hoạch 'dọn đường' đón cổ đông chiến lược Nhật Bản Nansei Steel. Theo đó, Pomina dự kiến phát hành riêng lẻ hơn triệu cổ phiếu cho đối tác Nhật. Việc phát hành chia làm 2 đợt, trong đó đợt 1 chào bán 10,6 triệu cổ phiếu.

Tuy nhiên, trước thềm ĐHĐCĐ năm 2024, Pomina đã tạm dừng kế hoạch phát hành cho nhà đầu tư Nhật Bản, thay vào đó là kế hoạch tái cấu trúc toàn diện nói trên.

Hiện Pomina chưa công bố kế hoạch tái cấu trúc cụ thể mới nhất, cũng như chưa có thông tin nhà đầu tư đồng hành.

Tuy vậy, ở một diễn biến khác, mới đây, Vingroup (VIC) công bố thay đổi nhân sự tại công ty con. Theo đó, ông Đỗ Tiến Sĩ được bầu giữ vị trí Tổng Giám đốc kiêm người đại diện theo pháp luật của CTCP Sản xuất và kinh doanh Vinmetal - doanh nghiệp ngành thép mới thành lập.

Ông Đỗ Tiến Sĩ sinh năm 1967, là gương mặt quen thuộc trong giới doanh nhân. Ông là Tổng Giám đốc kiêm Phó Chủ tịch HĐQT CTCP Thép Pomina đồng thời là thành viên HĐQT CTCP Đầu tư Thế giới Di động (MWG).

Tại Pomina, ông Đỗ Tiến Sĩ cùng 2 người anh em trai thường xuyên 'hoán đổi' vị trí ngồi ghế nóng Chủ tịch HĐQT.

Việc ông Đỗ Tiến Sĩ xuất hiện, nắm giữ vị trí quan trọng trong việc điều hành Vinmetal - doanh nghiệp có vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng do Vingroup thành lập để sản xuất thép - khiến nhiều người chờ đợi một 'cái kết' bất ngờ.

Bức tranh tái cấu trúc toàn diện của Pomina vẫn cần một thời gian ngắn nữa để các thông tin chính thức được công bố.