Quy định mới: Từ 2026, Nhà nước được thu hồi đất khi đạt thỏa thuận trên 75% diện tích đất

Với hơn 90% đại biểu tán thành, sáng 11/12, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về một số cơ chế tháo gỡ khó khăn thực hiện Luật Đất đai.

Đáng lưu ý, từ 2026, Nhà nước sẽ thu hồi đất thêm 3 trường hợp để phát triển kinh tế - xã hội, bao gồm:

Một là thực hiện dự án trong khu thương mại tự do, dự án trong trung tâm tài chính quốc tế.

Hai là tạo quỹ đất để thanh toán dự án theo Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao (Hợp đồng BT), để cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh đối với trường hợp tổ chức đang sử dụng đất mà Nhà nước thu hồi đất.

Ba là trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn mà thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư. Riêng với trường hợp này, việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với diện tích đất dưới 25% còn lại sẽ áp dụng như các trường hợp Nhà nước thu hồi đất theo quy định tại luật Đất đai.

Nếu số tiền theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tính trên một đơn vị diện tích đất thấp hơn trung bình của giá đất đã thỏa thuận thì người có đất thu hồi được nhận thêm số tiền còn thiếu so với mức trung bình đó. Chủ đầu tư ứng trước kinh phí để trả số tiền theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và tiền chênh lệch giữa số tiền tính theo mức trung bình của giá đất đã thỏa thuận với số tiền theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; số tiền chênh lệch này được tính vào chi phí đầu tư của dự án.

Các trường hợp bổ sung này được thực hiện từ 1/1/2026.

Theo nghị quyết của Quốc hội, điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư theo quy định của Luật Đất đai, trừ các trường hợp sau:

- Thu hồi đất trong trường hợp phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư không có bố trí tái định cư đã được niêm yết công khai nhưng chưa được phê duyệt đối với các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp theo quy định của pháp luật về đầu tư công, đối với dự án khác nếu được trên 75% người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư;

- Thu hồi đất trước khi hoàn thành việc bố trí tái định cư đối với trường hợp dự án đầu tư công khẩn cấp theo quy định của pháp luật về đầu tư công, dự án thực hiện tái định cư tại chỗ, dự án mà việc bố trí tái định cư theo tuyến công trình chính;

- Chính phủ quy định chi tiết việc thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất trước khi hoàn thành việc bố trí tái định cư.

Cũng theo Nghị quyết, bảng giá và hệ số điều chỉnh được áp dụng làm căn cứ bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Hiện tại, việc bồi thường theo giá đất cụ thể do UBND địa phương quyết định tại thời điểm duyệt phương án bồi thường, tái định cư.

Bảng giá đất sẽ được xây dựng theo loại, vị trí và khu vực đất. HĐND cấp tỉnh quyết định bảng giá này, và áp dụng từ 1/1/2026. Bảng giá sẽ được sửa đổi, bổ sung khi cần thiết.

Trước khi thu hồi, cơ quan có thẩm quyền phải thông báo cho người có đất bị thu hồi tối thiểu trước 60 ngày với đất nông nghiệp và 120 ngày với đất phi nông nghiệp (thương mại, dịch vụ). Phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải được niêm yết công khai trong 10 ngày tại trụ sở UBND cấp xã. Trường hợp vẫn còn ý kiến không đồng thuận, nhà quản lý phải tổ chức đối thoại trong thời hạn 30 ngày từ khi lấy ý kiến người dân.