Thu nhập 100 triệu/tháng chưa phải là ‘giàu’ để chịu thuế suất 35%, chuyên gia khuyến nghị nâng ngưỡng lên 300 triệu

Bộ Tài chính vừa gửi báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội cùng thẩm tra từ Ủy ban Kinh tế và Tài chính liên quan dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Một trong những vấn đề gây nhiều tranh luận nhất là cách điều chỉnh ngưỡng thu nhập và mức thuế suất trong Biểu thuế lũy tiến từng phần.

Nhiều chuyên gia lo ngại khoảng cách giữa các bậc thuế hiện được xây dựng chưa hợp lý. Theo đó, khoảng cách giữa các bậc có mức độ chênh lệch là khác nhau, đặc biệt là giữa bậc 1, 2 và 3 cách nhau lên đến 10%, giữa bậc 4 và bậc 5 chỉ cách nhau 5%. Do đó, người có thu nhập ở bậc 2 và 3 sẽ chịu áp lực thuế cao hơn so với quy định hiện hành trong khi số người có thu nhập chịu thuế ở bậc 2 và 3 chiếm phần lớn trong tổng số đối tượng chịu thuế thu nhập cá nhân.

Một số ý kiến đề xuất chỉ nên duy trì mức thuế suất tối đa 25% hoặc 30% và đồng thời nâng ngưỡng thu nhập tương ứng để tăng sức cạnh tranh trong thu hút lao động chất lượng cao. Một hướng tiếp cận khác cho rằng nên cân nhắc áp dụng mức thuế suất trần 45%, tương đồng với chính sách của Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Pháp hay Australia.

Giải trình các vấn đề về biểu thuế lũy tiến từng phần, Bộ Tài chính cho biết đã rà soát, điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần (áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công) tại dự thảo luật.

Theo đó, cơ quan soạn thảo đã điều chỉnh lại hai bậc thuế suất của biểu thuế là giảm mức thuế suất 15% (ở bậc 2) xuống 10% và thuế suất 25% (ở bậc 3) xuống 20%, cụ thể như sau:

Với cách điều chỉnh này, theo Bộ, mọi người nộp thuế ở các bậc hiện nay đều sẽ giảm nghĩa vụ thuế so với biểu thuế đang áp dụng. Đồng thời, biểu thuế mới cũng xử lý được tình trạng “nhảy bậc đột ngột”, tạo cấu trúc hợp lý hơn.

Đáng chú ý, tại biểu thuế, đối với mức thuế suất cao nhất 35% ở bậc 5, Bộ Tài chính cho rằng đây là đề xuất hợp lý. Đây là mức thuế suất trung bình, không quá cao cũng không thấp so với các nước trên thế giới và trong khu vực ASEAN (Thái Lan, Indonesia, Philippines cũng quy định mức thuế suất ở bậc thuế cao nhất là 35%; Trung Quốc là 45%).

Ngoài ra, theo Bộ Tài chính, trường hợp điều chỉnh mức 35% xuống 30% thì sẽ bị cho rằng là chính sách giảm thuế cho người giàu.

Nhìn nhận về mức thuế này, TS Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, đã nhiều lần góp ý nên bỏ mức thuế suất 35% vì "quá cao, không phù hợp".

Ông Tú nhận định, từ khi luật Thuế thu nhập cá nhân ra đời, CPI và GDP bình quân đầu người đã tăng lên nhiều lần, trong khi đó, biểu thuế lại nằm im. Ông đặt câu hỏi: "Nếu thuế nặng như vậy, làm sao có thể thu hút người tài về làm việc, khơi thông được nguồn nhân lực chất lượng cao?"

Theo vị chuyên gia, hiện trong khu vực chỉ có Thái Lan, Philippines và Indonesia áp dụng mức thuế suất 35%, nhưng đều đánh vào nhóm thu nhập rất cao.

Tại Indonesia, ngưỡng thu nhập chịu thuế suất 35% tương đương 8 tỷ đồng/năm; ở Thái Lan 2,6-3 tỷ đồng/năm và Philippines khoảng 4 tỷ đồng/năm. Nghĩa là người nộp thuế phải có thu nhập 330-660 triệu đồng/tháng mới phải chịu thuế suất này.

Ông đề xuất, trong trường hợp không bỏ mức thuế suất 35% thì ngưỡng thu nhập chịu thuế nên được nâng lên khoảng 300 triệu đồng/tháng để tiệm cận thông lệ trong khu vực.

Cùng góc nhìn về mức thuế 35%, trong nhiều phiên họp gần đây, nhiều đại biểu cũng cho rằng cách xác định này lạc hậu, không phản ánh đúng mức sống hiện nay, có thể làm giảm động lực lao động và chính sách thuế mất vai trò khuyến khích phát triển nhân lực chất lượng cao.

Đại biểu Đỗ Mạnh Hiến (đoàn Hải Phòng) cho rằng, quan điểm coi thu nhập 100 triệu đồng/tháng là “giàu” đã không còn phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện nay. Theo ông, đây là mức thu nhập phải đánh đổi bằng lao động cật lực và trình độ cao, đặc biệt trong các ngành nghề như bác sĩ, kỹ sư, chuyên gia công nghệ… Việc áp thuế suất 35% ở mức này là “chưa công bằng và mâu thuẫn với chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao”.

Ông đề nghị, mức thu nhập chịu thuế suất cao nhất cần được nâng lên, còn thuế suất ở bậc cao nhất cần giảm xuống để phản ánh đúng thực tế và tạo động lực làm việc. "Chúng ta đang sống trong nền kinh tế tăng trưởng nhanh, thu nhập của người dân đã thay đổi đáng kể, nhưng biểu thuế thì gần như không được cập nhật. Nếu không sửa, luật sẽ ngày càng xa rời thực tế", ông nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (đoàn Hải Phòng) cũng cho rằng mức thuế suất cao nhất hiện nay là 35%, thuộc nhóm cao trong khu vực ASEAN, có thể làm giảm sức hấp dẫn của nguồn nhân lực chất lượng cao và gây cảm giác thiếu công bằng giữa người làm công ăn lương và người có thu nhập từ đầu tư.

Với biểu thuế lũy tiến từng phần được rút từ 7 bậc xuống còn 5 bậc với các mức 5%, 15%, 25%, 30%, 35%, trong nhiều phiên họp thảo luận, một số đại biểu cũng cho rằng biểu thuế 5 bậc như dự thảo có nhiều bất cập.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) từng cho rằng, phần thu nhập tính thuế đến 10 triệu đồng chịu 5%, nhưng phần thu nhập từ 10 đến 30 triệu đồng “nhảy” ngay lên 15%, tức thu nhập 11 triệu đồng cũng phải chịu thuế 15%. Tương tự, thu nhập từ 30 đến 60 triệu đồng sẽ chịu mức thuế 25%. Ông Cường đánh giá, việc thu nhập chỉ tăng nhẹ nhưng thuế suất nhảy vọt là điều bất hợp lý, dễ làm người lao động mất động lực phấn đấu.

Thay vì áp dụng biểu thuế 5 bậc, ông Cường đề xuất giữ nguyên biểu thuế 7 bậc hiện hành, vì lũy tiến thuế đều đặn, hợp lý hơn.

Theo nhiều đại biểu và ý kiến chung từ các chuyên gia, việc giảm thuế suất, giãn rộng khoảng cách giữa các bậc có thể giúp người nộp thuế không bị tăng nghĩa vụ đột ngột. Khi thu nhập giữa các bậc quá sát, tốc độ nhảy bậc nhanh làm tỷ lệ thuế trên thu nhập tăng mạnh, tạo áp lực lớn với những người làm công ăn lương.