Từ 'hy sinh biên lợi nhuận' đến tăng trưởng 58%: Doanh nghiệp Việt lật ngược thế cờ xuất khẩu sang Mỹ

Tại talkshow “Mỹ miễn thuế cà phê, trái cây: Doanh nghiệp Việt hưởng lợi thế nào?”, ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, dù chịu thuế đối ứng lên tới 20% theo Sắc lệnh 14257, rau quả Việt Nam vẫn tăng trưởng xuất khẩu 58% sang Mỹ trong 10 tháng đầu năm 2025.

Theo ông Nguyên, để duy trì tăng trưởng, doanh nghiệp buộc phải chấp nhận 3 tầng hy sinh: Nhà xuất khẩu Việt Nam giảm biên lợi nhuận để giữ giá cạnh tranh; Nhà nhập khẩu Mỹ chia sẻ chi phí, chấp nhận tăng giá mua vào; Người tiêu dùng Mỹ trả phần còn lại qua giá bán lẻ tăng nhẹ

Chiến lược này cho phép giữ chân chuỗi cung ứng, tránh mất thị trường, tạo nền tảng cho tăng trưởng khối lượng.

“Doanh nghiệp gần như chắc chắn đã phải chia sẻ chi phí thuế bằng cách giảm biên lợi nhuận để giữ cho giá bán hấp dẫn”, ông Nguyên nhấn mạnh.

‘Kích hoạt’ cuộc đua khốc liệt mới

Ông Nguyên nhấn mạnh, mới đây việc Mỹ bất ngờ miễn thuế đối với nhóm nông sản nhiệt đới, trong đó có nhiều mặt hàng thế mạnh của Việt Nam, đã tạo cú hích hiếm có cho ngành rau quả. Động thái này mở ra cơ hội gia tăng thị phần, khôi phục giá thu mua, và đặc biệt là giúp doanh nghiệp lấy lại phần biên lợi nhuận đã “hy sinh” suốt một năm đối phó thuế đối ứng 20%.

“Khi Mỹ chính thức dỡ bỏ thuế, phần 20% chi phí trước đây lập tức giải phóng và có thể chuyển thành lợi nhuận ròng cho doanh nghiệp và nhà nhập khẩu, nếu giữ nguyên giá bán”, ông Nguyên cho hay.

Theo ông Nguyên, nhóm sản phẩm được hưởng lợi lớn nhất là trái cây tươi nhiệt đới và sản phẩm chế biến sâu mà Mỹ không tự sản xuất. Các mặt hàng thanh long, xoài, dứa (khóm), chanh leo, bưởi, nhãn sẽ được giảm giá bán đáng kể, kích thích nhu cầu và sản lượng nhập khẩu.

Đối với nhóm chế biến như nước ép, trái cây đông lạnh, sấy khô, mức thuế giảm giúp tăng sức cạnh tranh với Thái Lan, Trung Quốc, Nam Mỹ, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp Việt đầu tư sâu vào công nghệ chế biến.

Ba kịch bản tích cực được ông Nguyên dự báo: Biên lợi nhuận được phục hồi toàn bộ; Doanh nghiệp giảm giá bán để mở rộng thị phần, tối ưu sản lượng; Lợi nhuận được tái đầu tư vào chế biến sâu, mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc.

Kết quả là giá thu mua trong nước với dừa, thanh long, sầu riêng có thể hồi phục, tạo động lực cho nông dân tái sản xuất.

“Miễn thuế sẽ trực tiếp làm giảm áp lực chuỗi cung ứng, tạo dư địa tăng giá thu mua tại thị trường nội địa”, ông Nguyên nói.

Cũng theo ông Nguyên, miễn thuế không chỉ tạo cơ hội, mà còn kích hoạt cuộc đua khốc liệt mới. Khi các đối thủ như Philippines, Indonesia, Nam Mỹ có thể đạt thỏa thuận tương tự, “sân chơi” tại Mỹ sẽ chuyển từ giá sang chất lượng và năng lực logistics.

Yếu tố quyết định sẽ là: Tiêu chuẩn SPS, dư lượng hoá chất, truy xuất nguồn gốc; Tốc độ logistics, chi phí và ổn định giao hàng; Trình độ chế biến sâu và giá trị gia tăng.

Việt Nam có lợi thế tuyệt đối trong một số phân khúc, khi Brazil và nhiều đối thủ vẫn chịu thuế tới 40% cho các mặt hàng nhạy cảm.

Tuy nhiên, ông Nguyên cảnh báo: “Lợi thế thuế quan chỉ là nhất thời. Muốn giữ thị phần phải chuyển sang lợi thế chất lượng và tiêu chuẩn.”

Trong bối cảnh chính sách Mỹ nhiều biến động, doanh nghiệp cần một chiến lược “hai tay hai súng”, đó là vừa tận dụng cơ hội vừa phòng thủ rủi ro.

Cụ thể, kiểm soát mã vùng trồng, mã cơ sở đóng gói theo tiêu chuẩn Mỹ, ứng dụng GlobalGAP, truy xuất nguồn gốc bằng blockchain, QR code, và đầu tư chế biến sâu như đông lạnh, sấy khô, ép lạnh

Đồng thời, đa dạng hóa thị trường EU, Nhật, Hàn, Úc, Trung Đông, đàm phán giá linh hoạt khi chính sách thay đổi, và đầu tư tư vấn pháp lý quốc tế để đáp ứng điều khoản 301.

Một điểm nhấn đáng chú ý, theo ông Nguyên, Việt Nam cần liên kết với nhà phân phối lớn và nền tảng thương mại Mỹ, như Amazon, để xây dựng thương hiệu, thay vì cạnh tranh thuần giá.

“Đứng trên vai người khổng lồ, bạn cũng trở thành người khổng lồ”, ông Nguyên nhấn mạnh.