Báo cáo Chính phủ về trục đường sắt đô thị Tân Sơn Nhất - Long Thành

Bộ Xây dựng vừa báo cáo Chính phủ về phương án kết nối đường sắt giữa Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Tân Sơn Nhất, TPHCM và Cảng HKQT Long Thành, Đồng Nai, trong bối cảnh nhu cầu liên thông hạ tầng hàng không - đô thị tại vùng TPHCM và Đông Nam Bộ ngày càng cấp thiết.

Theo đề xuất của UBND TPHCM, việc kết nối hai sân bay lớn nhất phía Nam có thể thực hiện thông qua mạng lưới đường sắt đô thị đang và sẽ được đầu tư trên địa bàn thành phố. Trên cơ sở rà soát các tuyến metro hiện hữu và đang nghiên cứu, TPHCM đưa ra nhiều kịch bản kết nối khác nhau, trong đó trọng tâm là tận dụng tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương), đoạn kéo dài sang Thủ Thiêm và tuyến đường sắt đô thị Thủ Thiêm - Long Thành để hình thành trục kết nối xuyên suốt từ Tân Sơn Nhất sang Đồng Nai.

Đánh giá tổng thể các phương án, Bộ Xây dựng cho biết cơ bản thống nhất với lựa chọn ưu tiên mà TPHCM đề xuất. Theo đó, hành khách từ Tân Sơn Nhất có thể di chuyển bằng tuyến metro số 2 đến Thủ Thiêm, sau đó tiếp tục đi tuyến Thủ Thiêm - Long Thành để đến sân bay mới. Phương án này được đánh giá có nhiều lợi thế về tính khả thi, tiến độ và khả năng kết nối đồng bộ với mạng lưới metro đô thị đang hình thành.

Cụ thể, đoạn Bến Thành - Tham Lương dài khoảng 12 km dự kiến khởi công vào cuối năm 2025 và hoàn thành cơ bản trước năm 2032. Đoạn Bến Thành - Thủ Thiêm hiện có điều kiện giải phóng mặt bằng thuận lợi, có thể triển khai sớm. Trong khi đó, tuyến Thủ Thiêm - Long Thành dài khoảng 42 km đã cơ bản hoàn tất nghiên cứu hướng tuyến, quỹ đất không vướng mắc lớn và đã thu hút sự quan tâm của một số nhà đầu tư.

Về mặt pháp lý, Bộ Xây dựng cho biết Quyết định số 2404/QĐ-TTg ngày 29/10/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã tạo cơ sở quan trọng để triển khai dự án. Theo quyết định này, tuyến Thủ Thiêm - Long Thành không còn được xác định là đường sắt quốc gia mà chuyển thành đường sắt đô thị, giao TPHCM và tỉnh Đồng Nai cập nhật vào các quy hoạch địa phương liên quan. Đây được xem là “nút mở” để địa phương chủ động hơn trong việc chuẩn bị thủ tục và triển khai dự án.

Bộ Xây dựng cũng nhận định các phương án kết nối do TPHCM đề xuất phù hợp với Quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia, quy hoạch TPHCM và quy hoạch tỉnh Đồng Nai đã được phê duyệt, bảo đảm tính đồng bộ giữa hạ tầng giao thông đô thị và hạ tầng vùng.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý ngành lưu ý việc đầu tư các tuyến đường sắt đô thị cần thống nhất tiêu chuẩn kỹ thuật, công nghệ hiện đại và có tính mở để thuận lợi cho nâng cấp, mở rộng trong tương lai. Đồng thời, tổ chức khai thác phải bảo đảm vận hành liên thông, an toàn trên toàn mạng lưới, tránh tình trạng “mỗi tuyến một chuẩn” gây khó khăn cho khai thác lâu dài.

Liên quan đến hình thức đầu tư tuyến Thủ Thiêm - Long Thành, TPHCM đang đề xuất được chủ động nghiên cứu và làm việc với các nhà đầu tư, nhà thầu có năng lực theo phương thức đối tác công tư (PPP). Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng đề nghị TPHCM sớm làm rõ mô hình đầu tư cụ thể. Trường hợp triển khai bằng đầu tư công, cần báo cáo cấp có thẩm quyền về cơ quan chủ quản dự án theo quy định; nếu triển khai theo PPP, việc xác định cơ quan có thẩm quyền và cơ quan ký kết hợp đồng phải tuân thủ đầy đủ pháp luật về PPP.

Việc sớm thống nhất phương án và hình thức đầu tư tuyến đường sắt kết nối Tân Sơn Nhất - Long Thành được kỳ vọng sẽ tạo trục giao thông khối lượng lớn, giảm áp lực cho đường bộ, đồng thời nâng cao năng lực khai thác của hệ thống sân bay trọng điểm quốc gia trong những thập niên tới.