Chưa từng có trong lịch sử: Láng giềng Việt Nam triển khai siêu dự án kênh đào 134km mở đường ra biển, vốn đầu tư 270.000 tỷ đồng

Kênh đào Pinglu – tuyến kênh nối sông với biển đầu tiên được xây dựng tại Trung Quốc – đang bước vào giai đoạn hoàn thiện sau hơn ba năm thi công khẩn trương.

Là dự án hạ tầng trụ cột của Hành lang Thương mại Đất liền – Biển mới ở khu vực Tây Trung Quốc, tuyến kênh dài 134,2 km này kết nối cửa sông Pingtang ở Nam Ninh (Quảng Tây) với vịnh Bắc Bộ thông qua sông Tần Giang.

Hiện phần lớn lòng kênh đã thành hình. Những cụm cổng điều tiết nước quy mô lớn nối tiếp nhau dọc hai bên bờ, trong khi mặt nước rộng hơn 100 mét lấp lánh ánh nắng dần đưa dòng chảy hướng ra biển, báo hiệu sự chuyển mình mạnh mẽ trong kết nối vùng.

Quan sát bản đồ Trung Quốc có thể thấy mạng lưới sông ngòi dày đặc tại Quảng Tây – từ Tây sang Đông gồm Xijiang, Hongshui, Qianjiang và Guijiang – đan xen như các đường gân trên chiếc lá phượng. Kênh đào Pinglu đóng vai trò như “cuống lá”, kết nối toàn bộ hệ thống nội địa này với biển, trở thành “đường sống” cho vận tải thủy trong khu vực.

Kênh liên thông với tuyến vận tải chính Xijiang ở thượng nguồn, mở rộng kết nối về phía Tây tới Vân Nam qua sông Tả Giang và Hữu Giang; phía Đông thông qua sông Dũ Giang đến vùng Vịnh Lớn Quảng Đông – Hong Kong – Macau; phía Bắc nối với Quý Châu qua các sông Tiền Giang và Hồng Thủy.

Xuôi về Nam, tuyến kênh mở thẳng ra vịnh Bắc Bộ, tạo thành tuyến đường thủy trực tiếp từ nội địa ra biển. Được thiết kế là tuyến thủy nội địa cấp I, kênh đào Pinglu cho phép tàu trọng tải 5.000 tấn lưu thông, nối liền các tỉnh nội địa Trung Quốc với các tuyến hàng hải quốc tế.

Mặc dù nằm sát biển, hệ thống sông Quảng Tây lâu nay chủ yếu đổ về phía Đông vào châu thổ Châu Giang do điều kiện địa hình phức tạp và chênh lệch độ cao, khiến khu vực này không có tuyến đường thủy trực tiếp ra biển. Do đó, hàng hóa từ Tây Trung Quốc nhiều năm phải vận chuyển vòng xa mới ra được các cảng quốc tế.

“Vận tải thủy có ưu thế vượt trội so với đường sắt và đường bộ: Khối lượng lớn, chi phí thấp và phát thải ít hơn, nên đóng vai trò quan trọng trong tối ưu hệ thống giao thông của Trung Quốc”, ông Nghiêm Cường, Giám đốc bộ phận khoa học – công nghệ của Tập đoàn Kênh đào Pinglu, chia sẻ.

Ông cho biết dự án được thúc đẩy xây dựng vì giá trị chiến lược đặc biệt lớn. “Khi đi vào vận hành, kênh sẽ nâng cao đáng kể hiệu quả thương mại giữa Quảng Tây, khu vực Tây Nam Trung Quốc, ASEAN và các khu vực khác. So với tuyến qua cảng Quảng Châu trước đây, hành trình sẽ ngắn hơn hơn 560 km và tiết kiệm khoảng 5,2 tỷ nhân dân tệ (khoảng 731 triệu USD) mỗi năm chi phí vận tải”.

Kỳ công kỹ thuật với nhiều chức năng tổng hợp

Dự án bao gồm tuyến đường thủy nội địa dài 134,2 km dành cho tàu 5.000 tấn, ba cụm âu tàu hai chiều, 27 cây cầu xây mới hoặc cải tạo, cùng hệ thống hạ tầng kỹ thuật hỗ trợ.

“Khác với kênh đào Suez hay Panama, kênh đào Pinglu được thiết kế như tuyến đường thủy hiện đại đa chức năng, tích hợp giao thông, kiểm soát lũ, cung cấp nước, tưới tiêu và bảo tồn sinh thái”, ông Nghiêm giải thích. “Việc xây dựng một hệ thống phức hợp như vậy trong điều kiện thời gian gấp rút, địa hình hiểm trở và yêu cầu môi trường nghiêm ngặt là thách thức lớn”, ông bổ sung.

Tại trung tâm chỉ huy dự án, hai chỉ số thể hiện rõ quy mô thi công: Khối lượng đất đá đào và lượng bê tông đã đổ. Để mở đường cho tuyến kênh xuyên qua vùng núi, tổng khối lượng đào đất đá đã vượt 315 triệu m3, gần gấp ba lần khối lượng đào của công trình đập Tam Hiệp.

Việc đổ bê tông cho ba cụm âu tàu – Madao, Qishi và Qingnian – đã đạt 5,84 triệu m3, đủ để lấp đầy hơn 2.300 hồ bơi tiêu chuẩn. Ba cụm âu tàu này sẽ đảm nhiệm việc điều tiết độ chênh lệch mực nước khoảng 65 mét, bảo đảm tàu thuyền qua lại an toàn.

“Tính đến thời điểm hiện tại, hơn 97% khối lượng đào kênh đã hoàn tất, 80% mái kênh đã được gia cố và nước đã được dẫn vào đoạn dài 18 km đầu tiên”, ông Mo Rixiong, quản lý dự án thuộc Công ty Cổ phần Nạo vét Quảng Châu (CCCC Guangzhou Dredging), cho biết, khẳng định dự án đã bước vào giai đoạn nước rút.

“Kênh đào Pinglu không chỉ là một dự án hạ tầng lớn. Đây là động lực mở khóa tiềm năng công nghiệp của cả khu vực, tạo nên một ‘vành đai kinh tế kênh đào’ thực sự, thúc đẩy phát triển và mang lại thịnh vượng lâu dài”, ông Nghiêm nhấn mạnh.

Được biết, tổng vốn đầu tư siêu dự án này vào khoảng 72,7 tỷ nhân dân tệ (hơn 270.000 tỷ đồng), dự kiến hoàn thành vào năm 2026.