Lương về đầu tháng, không đủ chi tiêu cuối tháng

"Lương bao nhiêu là đủ sống?" Câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại không có đáp án chung, khi mỗi người có một mức sống và kỳ vọng khác nhau. Với nhiều cán bộ, công chức tại đô thị, đồng lương hàng tháng không chỉ là con số, mà là thước đo chất lượng bữa cơm, sức khỏe và cuộc sống gia đình.

Anh Hùng ( cán bộ công tác trong môi trường công hơn mười năm) có thu nhập 16 triệu, anh chia sẻ, đây là mức được xem là trung bình khá trong khối cơ quan nhà nước. Căn nhà ở xã hội mua cách đây 3 năm giúp gia đình anh có nơi an cư lâu dài, nhưng đồng nghĩa với khoản trả ngân hàng cố định mỗi tháng. Hai con anh đang học trường công, tuy được miễn học phí nhưng các khoản phí bán trú, cơ sở vật chất, quỹ lớp, mua sách vở… vẫn là khoản đều đặn không nhỏ.

Với mức lương 16 triệu, 6 triệu dành để trả góp nhà, khoảng 4 triệu cho tiền đóng tiền ở trường cho 2 con, thêm 2 triệu cho các con học thêm bên ngoài và mua sách vở, anh Hùng chia sẻ “sau độ 10-15 ngày nhận lương, tài khoản của tôi gần như lại rỗng”.

Phần lương của vợ anh, khoảng 10 triệu đồng, gần như chỉ đủ trang trải tiền ăn uống, thuốc men, xăng xe, điện nước trong gia đình.

“Với thu nhập hiện tại, mọi chi tiêu đều phải tính toán từng đồng: tiền nhà, tiền sinh hoạt phí, tiền ăn uống, tiền đi lại, y tế... Mỗi tháng, chỉ cần phát sinh một khoản bất ngờ như con ốm, xe bị hỏng, nhà có đồ hỏng cần phải sửa, nhận nhiều thiệp mời đám cưới hay phải đi viếng nhiều đám ma là cả ngân sách gia đình lại phải xoay xở”, anh Hùng chia sẻ.

Ngày làm việc của anh Hùng kéo dài từ 7 giờ sáng đến 7 giờ tối, bao gồm cả thời gian đi đường và đưa đón các con. Công việc liên tục và áp lực, “không có cơ hội để chân trong chân ngoài” như định kiến lâu nay. Nhưng dù vất vả, thu nhập vẫn chỉ vừa đủ sống.

Câu chuyện của anh Hùng không phải cá biệt. Ngoài kia là hàng vạn công chức, viên chức, giảng viên, chuyên viên… đang lặng lẽ xoay xở giữa mức lương ổn định và chi phí sinh hoạt leo thang. Không ít người sau khi tan sở tiếp tục làm thêm nhiều công việc khác để bù vào khoản thiếu hụt.

Thực tế này được phản ánh trong báo cáo kinh tế – xã hội mới đây. Tại phiên thảo luận Quốc hội, đại biểu Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long dẫn số liệu cho biết chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 9 tháng năm 2025 tăng khoảng 3,27% so với cùng kỳ năm trước. Giá nhiều nhóm hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm, nhà ở, điện, nước, học phí, chi phí di chuyển… đều tăng. Đây đều là các khoản chi bắt buộc, không thể cắt giảm.

“Mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng được áp dụng từ ngày 1.7.2024 đến nay và nếu so với mặt bằng giá sinh hoạt hiện tại rõ ràng không còn phù hợp. Tính trung bình chỉ riêng chi phí sinh hoạt tối thiểu, ăn uống, đi lại, tiền điện, nước, học phí con cái ở vùng đô thị đã vượt 4,5 đến 5 triệu đồng/người/tháng.

Với mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng, dù có nhân với hệ số cao hơn thì thu nhập thực tế của nhiều công chức trẻ chỉ đủ từ đầu tháng đến ngày 20 của tháng, còn 10 ngày cuối tháng phải chạy bằng niềm tin và mỳ gói”, đại biểu nói

Trên mạng xã hội, mức lương và sinh hoạt phí luôn là chủ đề được bàn tán sôi nổi. Trên một hội nhóm “vén khéo” chi tiêu, một người sắp bước sang tuổi 40 đăng bảng thu - chi của gia đình: tổng thu gần 20 triệu đồng/tháng, nhưng sau khi trả học phí, học thêm cho hai con, ăn uống, xăng xe, sữa, quỹ lớp… thì cuối tháng không để ra nổi 100.000 đồng.

Bài viết cũng thu về hàng trăm bình luận, nhiều người cho biết vẫn miệt mài với công việc, dù mỗi tháng đều là một cuộc "chạy marathon" tài chính hụt hơi.

Không chỉ trên mạng xã hội, trong giờ nghỉ trưa ở nhiều văn phòng, câu chuyện quen thuộc nhất của mỗi người vẫn là cách xoay tiền sinh hoạt cuối tháng. Ai có sẵn nhà thì đỡ phần trả góp, nhưng để nói đến tích lũy ổn định hàng tháng là điều không dễ. Với những gia đình trẻ chưa có tài sản lớn, biến động chi phí chỉ cần tăng nhẹ cũng đủ ảnh hưởng đáng kể đến đời sống.

Theo khảo sát do Tổng Liên đoàn thực hiện với gần 3.000 người lao động tại 10 tỉnh, thành phố cho thấy hồi giữa năm nay cho thấy, có 54,9% người lao động nói rằng tiền lương, thu nhập của họ vừa đủ chi tiêu cơ bản của gia đình; 26,3% phải tằn tiện, chi tiêu kham khổ; 7,9% không đủ sống, phải làm thêm các công việc khác để có thêm thu nhập trang trải cuộc sống.

Mức lương không chỉ ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu hàng ngày, mà còn tác động đến việc mua nhà, tiết kiệm cho tương lai, và đảm bảo các nhu cầu cơ bản cho một gia đình mới.

Đáng chú ý, có tới 72,5% người lao động đã lập gia đình cho biết tiền lương, thu nhập hiện tại ảnh hưởng đến quyết định sinh thêm con của họ. Mức thu nhập ở mức đủ sống khiến các cặp vợ chồng lo lắng về khả năng tài chính để nuôi dạy con cái.

Trước thực tế đó, đại biểu Trần Quốc Tuấn đã kiến nghị Quốc hội và Chính phủ điều chỉnh tăng lương cơ sởngay từ 1/1/2026, không chờ giữa năm như trước.

Đáng chú ý, trong phiên Thảo luận về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đồng thuận rằng Chính phủ sẽ trình phương án tăng lương sớm hơn mốc 1/7/2026, dựa trên góp ý của các đại biểu, trong đó có đề xuất áp dụng ngay từ 1/1/2026.

Hay tin đó, nhiều người đã cảm thấy thật sự hy vọng, và anh Hùng cũng không phải ngoại lệ.

"Giữa những hóa đơn chất chồng, tôi không biết mình sẽ giữ được sự tận tụy đến bao giờ. Tăng lương là động lực để tiếp tục cố gắng với công việc", anh Hùng chia sẻ.

Thực tế, Chính phủ đã nhiều lần cải cách tiền lương, tăng lương cơ sở, nhưng thực tế mức tăng không theo kịp giá cả thị trường. Trong khi gánh nặng ngân sách ngày càng lớn, việc điều chỉnh lương luôn là bài toán khó.

Việc tăng lương không chỉ là câu chuyện về thu nhập, mà còn là lời nhắn gửi từ những người đang trực tiếp vận hành bộ máy nhà nước.

Như đại biểu Trần Quốc Tuấn chia sẻ: “Cán bộ có đủ sống thì mới yên tâm phục vụ, công chức không bị nặng gánh cơm áo gạo tiền thì mới nhẹ lòng cống hiến”.

Với những gia đình như anh Hùng, mong muốn lớn nhất không phải là mức lương cao vượt trội, mà là thu nhập kịp tốc độ tăng giá cả sinh hoạt. Bởi “đầu tháng rủng rỉnh, cuối tháng xoay xở” không phải do thiếu kỹ năng tài chính, mà là phản chiếu chân thực của mặt bằng chi phí đô thị hiện nay.

Nếu việc tăng lương được triển khai từ đầu năm 2026, đó sẽ không chỉ là điều chỉnh con số. Đó sẽ là chút an tâm khi đi làm, là cảm giác công sức được ghi nhận, là động lực để họ tiếp tục cống hiến, liêm chính và giữ trọn trách nhiệm trong công việc.

"Nếu được tăng lương từ đầu năm 2026, tôi không chỉ nghĩ về những con số. Tôi nghĩ đến những buổi sáng đi làm, khi tôi và các đồng nghiệp bước vào cơ quan với niềm vui mới, cảm nhận được những người đang ngày đêm vận hành bộ máy nhà nước như mình được ghi nhận đúng nghĩa", anh Hùng chia sẻ.