Tập đoàn FLC sẽ tái thiết Bamboo Airways ra sao?

Sáng 25/9, Công ty Cổ phần Hàng không Tre Việt (Bamboo Airways) tổ chức Đại hội đồng cổ đông bất thường lần hai tại Hà Nội. Tại đây, cựu Chủ tịch HĐQT Bamboo Airways Lê Thái Sâm thẳng thắn thừa nhận kế hoạch tái cấu trúc hãng bay kéo dài hơn hai năm qua không đạt được kết quả như kỳ vọng ban đầu.

Ông Sâm cho biết việc tiếp tục duy trì sở hữu, quản lý và vận hành Bamboo Airways ở giai đoạn hiện nay đã vượt quá khả năng tài chính và năng lực quản trị của nhóm nhà đầu tư hiện hữu. Trước thực tế đó, ông đề nghị Tập đoàn FLC - đơn vị sáng lập Bamboo Airways - xem xét tiếp nhận lại quyền sở hữu và điều hành hãng. FLC đã chấp thuận đề xuất này.

Tại phiên họp ĐHĐCĐ bất thường mới đây của Tập đoàn FLC, Tổng Giám đốc Bùi Hải Huyền cho biết chủ trương tiếp nhận Bamboo Airways được FLC đưa ra sau quá trình cân nhắc kỹ lưỡng. Bà nhấn mạnh, việc “đón” Bamboo Airways trở lại trong bối cảnh FLC đang tái cấu trúc toàn diện là một quyết định không hề đơn giản, nhưng là bước đi cần thiết để đảm bảo ổn định hoạt động của cả hệ sinh thái.

Bamboo Airways: Từ cú cất cánh tham vọng đến gánh nặng lỗ lũy kế

Bamboo Airways được thành lập năm 2017 và thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên vào tháng 1/2019. Ông Trịnh Văn Quyết - cựu Chủ tịch FLC - là cổ đông sáng lập duy nhất. Hãng định vị ở phân khúc hàng không “vừa túi tiền”, hướng tới tệp khách hàng đại chúng.

Trước năm 2023, thời điểm xuất hiện nhóm nhà đầu tư mới, Bamboo Airways đã có hành trình tăng vốn thần tốc, nâng vốn từ 700 tỷ đồng lên 18.500 tỷ đồng.

Đến tháng 5/2023, sau khi ông Quyết bị khởi tố, FLC chuyển nhượng 401,5 triệu cổ phần Bamboo Airways thuộc sở hữu của tập đoàn cho ông Lê Thái Sâm - thành viên HĐQT của FLC. Điều này đánh dấu bước ngoặt của Bamboo Airways dưới sự lãnh đạo của nhóm cổ đông mới. Nhóm nhà đầu tư này tiếp tục rót thêm 7.720 tỷ đồng bằng tiền mặt, nâng vốn điều lệ lên 26.220 tỷ đồng.

Tuy nhiên, kể từ khi đi vào khai thác, Bamboo Airways liên tục ghi nhận thua lỗ rất lớn. Ở mảng vận tải hàng không - lĩnh vực kinh doanh cốt lõi, hãng liên tục thua lỗ hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm trong giai đoạn từ 2019 đến 2023.

Cụ thể, năm 2019, doanh thu vận tải hàng không đạt gần 3.500 tỷ đồng, chi phí cao khiến Bamboo Airways lỗ 1.577 tỷ đồng. Bước sang năm 2020, doanh thu cải thiện lên hơn 4.000 tỷ đồng, song chi phí tăng vọt lên 8.385 tỷ đồng khiến mức lỗ nới rộng lên hơn 4.300 tỷ.

Tình trạng này tiếp diễn trong hai năm 2021 và 2022, khi hãng tiếp tục báo lỗ lần lượt 4.852 tỷ đồng và 4.517 tỷ đồng. Đến nửa đầu năm 2023, mức lỗ từ hoạt động vận tải giảm xuống còn 1.074 tỷ đồng.

Các con số trên mới chỉ phản ánh hoạt động kinh doanh cốt lõi, chưa bao gồm chi phí liên quan đến dịch vụ phi hàng không hay trích lập quỹ bảo dưỡng.

Tính tổng toàn bộ chi phí, đến ngày 30/6/2023, Bamboo Airways đã ghi nhận lỗ lũy kế lên tới 21.601 tỷ đồng, dẫn tới âm vốn chủ sở hữu 8.624 tỷ đồng. Ở thời điểm này, Bamboo Airways đứng trước nguy cơ mất khả năng thanh toán và có thể buộc phải dừng bay.

Một nguyên nhân trọng yếu khiến Bamboo Airways sa lầy là hãng mới chỉ đầu tư được vào mảng cốt lõi - vận tải hàng không - chứ chưa đủ lực mở rộng sang các dịch vụ hàng không bổ trợ. Hầu hết hoạt động tại sân bay phải thuê ngoài với chi phí cao, khiến cấu trúc chi phí nặng nề.

Tính tới cuối năm 2022, quy mô tài sản Bamboo Airways đạt 7.669 tỷ đồng. Tiền và các khoản tương đương tiền chỉ đạt 127 tỷ. Trong khi đó, nợ ngắn hạn lên tới 17.342 tỷ, trong đó nợ vay đạt trên 10.000 tỷ đồng.

Sau giai đoạn thua lỗ nặng trước năm 2023, tại ĐHCĐ thường niên 2024, Chủ tịch Bamboo Airways thời điểm đó là ông Phan Đình Tuệ cho biết doanh thu thuần năm 2023 đạt 12.392 tỷ đồng, tăng 6% so với 2022. Lợi nhuận sau thuế đạt 236 tỷ đồng, đánh dấu lần hiếm hoi hãng hàng không này đưa kết quả kinh doanh về mức dương. Hãng cũng đã xử lý xong nợ thuê máy bay.

Tuy nhiên, quy mô Bamboo Airways đã thu hẹp đáng kể. Từ đỉnh cao gần 30 tàu bay khai thác mạng bay vươn tới 4 châu lục, Bamboo Airways hiện chỉ còn chưa tới 10 tàu bay, hoạt động gần như hoàn toàn nội địa. Hãng “co về điểm xuất phát”, giữ lại phần lõi tối thiểu để duy trì vận hành liên tục và chờ cơ hội tái bứt phá khi có dòng vốn mới.

FLC gắng gượng trở lại sau biến cố liên quan ông Trịnh Văn Quyết

Tập đoàn FLC từng là một trong những doanh nghiệp bất động sản nghỉ dưỡng lớn nhất Việt Nam, sở hữu nhiều dự án quy mô tại các địa phương trọng điểm.

Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi sau biến cố năm 2022 khi cựu Chủ tịch Trịnh Văn Quyết bị bắt liên quan vụ thao túng cổ phiếu FLC - một trong những vụ án gây chấn động thị trường chứng khoán. FLC rơi vào trạng thái khủng hoảng niềm tin, khủng hoảng tài chính và đối mặt hàng loạt hệ lụy kéo dài đến hôm nay.

Từ năm 2022, FLC liên tục vướng khó khăn: Công bố thông tin thiếu minh bạch, báo cáo tài chính nhiều năm chưa được kiểm toán, cổ phiếu bị hủy niêm yết bắt buộc. Hàng loạt dự án bất động sản đình trệ vì thiếu vốn hoặc vướng pháp lý. Các mảng kinh doanh khác như du lịch - nghỉ dưỡng và hàng không cũng lao dốc theo.

Tại ĐHCĐ mới đây, ban lãnh đạo FLC lần đầu công bố tổng quan hoạt động trở lại. Theo báo cáo, bất động sản vẫn là trụ cột chính của tập đoàn, với hơn 50 dự án đang triển khai tại 11 tỉnh, thành.

Ở mảng du lịch - nghỉ dưỡng, FLC thừa nhận giá vé máy bay tăng cao và tần suất chuyến bay hạn chế trong thời gian qua đã ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả kinh doanh tại các quần thể FLC. Do đó, tập đoàn đang đẩy mạnh xúc tiến du lịch, mở rộng liên kết đối tác chiến lược và thu hút khách quốc tế, đặc biệt từ Hàn Quốc và Trung Quốc thông qua các chương trình roadshow.

Dù sở hữu quỹ đất lớn và nhiều dự án dở dang giá trị cao, FLC đến nay vẫn chưa công bố báo cáo tài chính. Tại ĐHCĐ vừa qua, ban lãnh đạo công ty trình cổ đông thông qua việc lựa chọn đơn vị kiểm toán, và báo cáo lộ trình thực hiện các BCTC còn thiếu. Dự kiến, những báo cáo cuối cùng sẽ có vào cuối năm 2025 đầu năm 2026.

Trong bối cảnh này, việc tự rót vốn để hồi sinh Bamboo Airways buộc FLC phải tìm kiếm các giải pháp huy động thêm các nguồn lực.

Một vị tỷ phú từng nói: “Nếu bạn muốn trở thành triệu phú, hãy bắt đầu với 1 tỷ USD và lập ra một hãng hàng không mới”. Câu nói này mô tả chính xác tính khắc nghiệt của ngành hàng không, qua đó cho thấy thách thức lớn trong hành trình tái thiết Bamboo Airways của FLC.

FLC sẽ tái cơ cấu Bamboo Airways ra sao?

Sau khi chính thức tiếp nhận Bamboo Airways, Tổng Giám đốc FLC Bùi Hải Huyền cho biết đây là bước đi khó khăn nhưng cần thiết trong bối cảnh tập đoàn đang thực hiện tái cấu trúc toàn diện. Theo bà, FLC đặt ra nguyên tắc cốt lõi: Việc nhận lại Bamboo Airways không được làm gián đoạn hay ảnh hưởng đến tiến trình tái cấu trúc của FLC - vốn đã rất phức tạp sau biến cố 2022.

Để xử lý bài toán dòng tiền và vận hành của Bamboo, FLC đang làm việc với các đối tác trong và ngoài nước, bao gồm các doanh nghiệp có kinh nghiệm về hàng không, thuê - mua máy bay và tài chính. Mục tiêu là tìm kiếm giải pháp hỗ trợ kỹ thuật, nâng hiệu quả khai thác và đặc biệt là huy động vốn cho hãng bay.

Nhìn lại kế hoạch tái cơ cấu từng được Bamboo Airways trình Chính phủ vào cuối năm 2023, có thể thấy vẫn còn nhiều điểm mà FLC hiện tại có thể tiếp tục triển khai.

Tại thời điểm đó, Bamboo Airways trình 8 kiến nghị bao gồm:

- Chấp thuận chủ trương để Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank - STB) tiếp tục hỗ trợ tài chính cho Bamboo Airways.

- Hỗ trợ xử lý nợ của Bamboo Airways với các tổ chức tín dụng.

- Hỗ trợ xử lý nợ của Bamboo Airways với các nhà cung cấp.

- Chấp thuận chủ trương cho thuê đất tại sân bay Tân Sơn Nhất để Bamboo Airways đầu tư các công năng hàng không dân dụng phụ trợ.

- Hỗ trợ cấp slot cất hạ cánh tại các sân bay.

- Hỗ trợ giải quyết vấn đề về lao động.

- Giảm giá, phí sân bay thuộc danh mục Nhà nước quản lý, bỏ quản lý giá vé máy bay bằng giá trần.

- Nâng trần đầu tư nước ngoài lên 49%.

Nhìn vào các kiến nghị này, có thể thấy vấn đề lớn nhất của Bamboo Airways là nguồn lực tài chính. Thực tế, dưới sự điều hành của FLC, Bamboo Airways có thể hồi phục nếu tìm được nguồn lực tài chính bên ngoài. Với khả năng của nhà sáng lập FLC và hệ sinh thái 50 dự án bất động sản lớn đang thực hiện, việc tìm thêm nhà đầu tư đồng hành cùng Bamboo Airways là khả thi khi nhiều bên đang hướng tới miếng bánh ngành hàng không Việt Nam.

Câu chuyện vốn ngoại có thể lấy ví dụ từ Asia Airline - doanh nghiệp nhiều năm tìm đường đến với hàng không Việt Nam nhưng vẫn chưa đạt kỳ vọng.

Việc huy động nguồn vốn mới sẽ giúp hãng củng cố dòng tiền, xử lý nghĩa vụ nợ, tái cơ cấu tài chính, và quan trọng nhất là mở rộng đội bay, đảm bảo khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, việc huy động vốn từ ngân hàng cũng là 1 lựa chọn khó khả thi khi FLC chưa chính thức công bố tình hình tài chính. Khi mọi thứ chưa rõ ràng, rất khó có ngân hàng nào sẵn sàng cho vay.

Do vậy, kịch bản có thể nghĩ tới là việc FLC sẽ tìm cổ đông ngoại cho Bamboo Airways.

Trong lịch sử, ngành hàng không Việt Nam từng thu hút nhiều nhà đầu tư ngoại: ANA Holdings từng rót vốn vào Vietnam Airlines; Qantas Group đầu tư vào Jetstar Pacific hay AirAsia hiện đang có ý định mua cổ phần Vietravel Airlines. Đây là tiền lệ tích cực cho Bamboo trong hành trình tìm kiếm đối tác chiến lược.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất là giới hạn sở hữu nước ngoài trong doanh nghiệp hàng không Việt Nam. Bamboo Airways từng đề xuất nâng “room” ngoại lên 49%, nhưng quy định hiện hành chỉ cho phép 34%. Ở mức này, nhà đầu tư nước ngoài không đủ quyền chi phối, cũng không có quyền phủ quyết đối với nhiều quyết định quan trọng - điều khiến họ dè dặt, bởi rủi ro đầu tư vào hàng không Việt Nam vẫn ở mức cao. Điều này đặt ra sự cấp thiết về việc hỗ trợ của Chính phủ.

Về quy mô vận hành, Bamboo Airways hiện chỉ sở hữu đội bay nhỏ chưa tới 10 chiếc. Điều này khiến hãng gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các ông lớn như Vietnam Airlines (HVN), Vietjet (VJC).

Thị phần cũng là bài toán nan giải. Bamboo Airways từng đạt tới 20% thị phần nội địa giai đoạn 2021-2022, nhưng đã sụt giảm mạnh khi hãng cắt giảm mạng bay và thu hẹp đội tàu bay. Vietnam Airlines, Vietjet, và mới đây là Vietravel Airlines đã nhanh chóng lấp đầy khoảng trống mà Bamboo Airways để lại.

Nếu FLC không nhanh chóng bơm vốn và triển khai chiến lược rõ ràng, nguy cơ hãng hàng không này đánh mất hoàn toàn thị phần là rất lớn.

Về mạng bay, Bamboo Airways có thể tận dụng chính hệ sinh thái FLC - từ khách golf, khách nghỉ dưỡng tới nhà đầu tư bất động sản - để tạo ra một tệp khách đặc thù mà đối thủ khó chạm tới. Đây từng là “vũ khí” quan trọng giúp hãng tăng trưởng mạnh thời kỳ đầu.

Trong bối cảnh Bamboo Airways thiếu hụt dòng vốn nghiêm trọng và FLC cũng hạn chế về nguồn lực, kịch bản khả thi nhất trong thời gian tới tới là hãng bay này xây dựng một liên minh nhà đầu tư mới để tồn tại. Nhiều tín hiệu cho thấy Bamboo sẽ cần có sự tham gia của một đối tác nước ngoài để cung cấp nguồn vốn và hỗ trợ tài chính cũng như chiến lược vận hành.

Dẫu vậy, quá trình đàm phán để hình thành liên minh này chắc chắn sẽ không đơn giản. Việc thống nhất mức định giá, đặc biệt là tỷ lệ sở hữu và các điều kiện đi kèm đòi hỏi thời gian và sự đồng thuận của nhiều bên.

Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường hàng không cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đây gần như là con đường nhanh nhất giúp Bamboo Airways duy trì hoạt động và mở rộng cơ hội tái sinh.