VinMetal được gì từ Pomina?

CTCP Thép Pomina (mã POM - UPCoM) vừa thông qua kế hoạch tổ chức ĐHCĐ bất thường năm 2025, dự kiến diễn ra ngay trong tháng 12, với nội dung trọng tâm là trình cổ đông báo cáo tài chính 9 tháng và phương án tái cấu trúc. Tuy nhiên, hiện tờ trình chi tiết chưa được công bố.

Nói Pomina là một ông lớn ngành thép hoàn toàn đúng – tuy nhiên vị thế ấy đã diễn ra cách đây hơn 10 năm. Hiện tại, Hòa Phát (HPG) mới là một thế lực thực sự, cả về quy mô tài sản, thị phần lẫn kết quả kinh doanh.

Trong khi đó, Pomina sau những va đập của thương trường đã trở thành “người ốm” suốt 3 năm qua. Kể từ khoản lãi 183 tỷ đồng năm 2021 (giai đoạn giá thép thế giới tăng rất mạnh), công ty đã lỗ trong ba năm sau đó, lần lượt 1.080 tỷ, 929 tỷ và 992 tỷ đồng.

Sau 3 quý năm 2025, Pomina ghi nhận doanh thu 1.694 tỷ đồng, tăng 7,5% so với cùng kỳ nhưng vẫn lỗ sau thuế thêm 514 tỷ. Lỗ lũy kế đã lên tới 3.051 tỷ đồng, cao hơn 9% vốn điều lệ.

Trong khi các doanh nghiệp thép khác như VNSteel (TVN), Thương mại SMC, Hoa Sen đã tìm lại được trạng thái ổn định sau cú rơi của giá thép và sự đóng băng của thị trường bất động sản, Pomina vẫn trong tình cảnh ngặt nghèo: Giá vốn bán hàng bào mòn lãi gộp, chi phí tài chính bào mòn lãi thuần, dòng tiền tạo ra không đủ bù đắp chi phí hoạt động.

9 tháng năm 2025, Pomina gánh tới 481 tỷ đồng chi phí lãi vay - con số thậm chí cao hơn 4 lần lợi nhuận gộp thu về. Lượng tiền và tương đương tiền cạn dần (còn 22,4 tỷ đồng), trong khi dư nợ vay lên tới 5.950 tỷ đồng. Vốn chủ sở hữu vừa chuyển âm 187 tỷ khiến tình cảnh của ông lớn ngành thép một thời như “ngàn cân treo sợi tóc”.

Hiện tại, phần lớn nợ vay của Pomina là ngắn hạn. Trong khi đó, dòng tiền thuần từ hoạt động tài chính sau 9 tháng đang âm gần 260 tỷ đồng, số lãi vay đã thanh toán chỉ hơn 60 tỷ đồng. Những con số trên cho thấy khả năng xoay sở của doanh nghiệp trong giai đoạn kinh doanh bĩ cực là rất khó khăn.

“Đuối nước vớ phải cọc”

VinMetal - doanh nghiệp thép mới thành lập với vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng dưới sự hậu thuẫn của tỷ phú Phạm Nhật Vượng - là cái tên mới nhất bước vào ngành thép Việt Nam. Mục tiêu của công ty là chủ động nguồn cung thép cho các dự án của Vinhomes, đồng thời phục vụ chiến lược mở rộng sang lĩnh vực hạ tầng, đường sắt tốc độ cao và sản xuất phụ tùng cho hệ sinh thái VinFast, VinSpeed cùng các công ty thành viên Vingroup.

Giai đoạn 1 dự án của VinMetal có công suất 5 triệu tấn/năm - thấp hơn đáng kể so với HPG - nhưng lợi thế lớn nằm ở đầu ra ổn định.

Chỉ sau một tháng vận hành, công ty đã có thay đổi quan trọng về nhân sự: Ông Đỗ Tiến Sĩ được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc kiêm người đại diện pháp luật, thay ông Nguyễn Việt Quang được chuyển giữ chức Chủ tịch HĐQT.

Việc chọn ông Đỗ Tiến Sĩ (người có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành thép) được xem là bước đi đặt nền móng nhân sự cho chiến lược dài hạn của VinMetal. Ông Sĩ sinh năm 1967 tại Hà Tây cũ, hiện là Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Thép Pomina và thành viên HĐQT độc lập của Thế Giới Di Động (MWG). Ông từng giữ vai trò lãnh đạo tại Thép Tây Đô, Pomina và được nhìn nhận là một trong những nhà điều hành giàu kinh nghiệm trong ngành - dù đúng giai đoạn ông điều hành, Pomina gặp khó khăn do thị trường thép và bất động sản suy giảm.

Sự xuất hiện của ông Sĩ tại VinMetal diễn ra đúng thời điểm Vingroup chuẩn bị triển khai tổ hợp thép công nghiệp - công nghệ cao tại Vũng Áng (Hà Tĩnh), công suất giai đoạn 1 khoảng 5 triệu tấn/năm.

VinMetal không chỉ muốn đi nhanh...

Câu hỏi được đặt ra ngay khi ông được bổ nhiệm là vì sao VinMetal lại lựa chọn một lãnh đạo đang điều hành Pomina - doanh nghiệp đang trong tình thế tài chính khó khăn?

Câu trả lời đến từ Vingroup chỉ ít ngày sau đó: Tập đoàn sẽ cấp cho Pomina khoản vay vốn lưu động thời hạn tối đa 2 năm, lãi suất 0%. Khoản hỗ trợ này nhằm giúp Pomina cải thiện dòng tiền, duy trì chuỗi cung ứng và ổn định sản xuất trong bối cảnh doanh nghiệp gánh áp lực lớn từ nợ vay và chi phí tài chính.

Bên cạnh đó, Vingroup cho biết sẽ ưu tiên chọn Pomina làm nhà cung cấp thép cho hệ sinh thái VinFast, Vinhomes, VinSpeed… qua đó đảm bảo đầu ra cho Pomina đồng thời giảm phụ thuộc nhập khẩu cho các dự án của tập đoàn.

Với động thái hỗ trợ nói trên, ít nhất áp lực về vốn lưu động và khả năng duy trì sản xuất của Pomina đã được giải tỏa phần nào. Đây cũng là tiền đề để doanh nghiệp có thể cải thiện kết quả kinh doanh nếu thị trường thuận lợi hơn trong thời gian tới.

Từ góc độ chiến lược, sự hợp tác giữa VinMetal và Pomina mang tính “đi nhanh và đi xa” như cách nhiều người trong ngành mô tả. Vingroup đang theo đuổi loạt dự án quy mô lớn như Vinhomes Cần Giờ, nhà máy điện khí LNG Hải Phòng, tuyến metro TP. HCM - Cần Giờ... hay đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, nên nhu cầu thép đầu vào rất lớn. Hỗ trợ Pomina không chỉ giúp VinMetal có thêm nguồn cung gián tiếp trong giai đoạn nhà máy Vũng Áng chưa hoàn tất, mà còn gia tăng tính chủ động cho kế hoạch mở rộng của tập đoàn.

Cần lưu ý, trong cơ cấu hơn 9.000 tỷ đồng tài sản của Pomina, riêng khoản chi phí xây dựng cơ bản dở dang đã lên tới 5.724 tỷ đồng. Khoản này chủ yếu dành cho dự án lò cao và lò EAF tại Khu công nghiệp Phú Mỹ, công suất 1 triệu tấn thép/năm. Nếu dự án này có thể đưa vào vận hành, nguồn cung bổ sung cho VinMetal và các dự án của Vingroup có thể vượt xa mức 5 triệu tấn/năm của tổ hợp Vũng Áng.

Thỏa thuận hợp tác giữa một doanh nghiệp đang gặp khó và một tập đoàn tư nhân lớn không làm Pomina biến mất khỏi bản đồ ngành thép, mà có thể tạo ra sự cộng hưởng: Pomina có cơ hội tái cơ cấu và phục hồi, còn VinMetal sớm củng cố hệ sinh thái cung ứng để phục vụ chiến lược mở rộng quy mô. Đây được xem là một dạng “chi phối mềm”, nơi lợi ích của hai bên có thể song hành trong những năm tới.