Ngành hạ tầng ‘lên đời’ nhờ cải cách PPP và sân bay Long Thành, VIS Rating dự báo tăng trưởng sẽ bứt phá hơn trong năm 2026

Theo phân tích mới nhất của VIS Rating, triển vọng nhóm doanh nghiệp vận hành hạ tầng đang bước sang năm 2026 được dự báo sẽ vô cùng tích cực, tiếp nối đà tăng trưởng mạnh mẽ về doanh thu và lợi nhuận đã ghi nhận trong 9 tháng đầu năm 2025.

Các doanh nghiệp vận hành hạ tầng được kỳ vọng sẽ tiếp tục gặt hái lợi ích từ các chính sách hỗ trợ vĩ mô, sự cải thiện của hạ tầng kết nối, và sự phục hồi mạnh mẽ của các hoạt động kinh tế và du lịch trong nước. Một điểm nhấn đáng chú ý là môi trường chính sách mới, đặc biệt là các quy định sửa đổi liên quan đến hợp tác công - tư (PPP)

Đặc biệt, trong bối cảnh hạn mức tín dụng ngân hàng dự kiến bị thắt chặt, trái phiếu doanh nghiệp được nhận định sẽ trở thành kênh dẫn vốn chiến lược và chủ lực cho các dự án PPP mới, đánh dấu sự thay đổi trong cấu trúc huy động vốn của ngành.

Cải cách về PPP thu hút vốn tư nhân

Theo VIS Rating, trong 9 tháng năm 2025, ngành giao thông đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể trong hoạt động vận tải, với vận tải hành khách và hàng hóa tăng trưởng lần lượt là 22,7% và 15,1% so với cùng kỳ. Cùng với đó, việc giảm bớt rủi ro thuế quan cùng với sự phục hồi mạnh mẽ các hoạt động kinh tế và du lịch trong năm 2026 sẽ thúc đẩy lưu lượng giao thông tăng nhanh hơn.

Trong bức tranh tăng trưởng chung, các doanh nghiệp khai thác sân bay đã chứng tỏ vai trò dẫn dắt khi ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu cao nhất trong 9 tháng. Triển vọng này được duy trì mạnh mẽ trong năm 2026, nhờ sự mở rộng của các hãng hàng không nội địa và việc đưa vào hoạt động của Sân bay Long Thành, một dự án trọng điểm được kỳ vọng sẽ mang lại lợi ích lớn cho các đơn vị như Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV), CTCP Dịch vụ Hàng hóa Nội Bài (NCT) và CTCP Dịch vụ Hàng hóa Sài Gòn (SCS).

Cùng với đó, lưu lượng vận tải đường bộ cũng dự kiến được cải thiện đáng kể. Động lực chính đến từ doanh số bán ô tô tăng mạnh và sự kết nối hạ tầng tốt hơn nhờ các tuyến cao tốc mới hoàn thành.

Các dự án giao thông trọng điểm, được lên kế hoạch hoàn thành trong giai đoạn cuối năm 2025 và 2026, bao gồm Cao tốc Bắc - Nam (dài 2.063 km, dự kiến cuối 2025), Đường Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh (76.3 km, dự kiến 6/2026), Đường Vành đai 4 Hà Nội (112.8 km, dự kiến Q2/2026), và các tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu và Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng. Việc hoàn thành các dự án này sẽ tạo cơ hội phát triển mạnh mẽ cho các doanh nghiệp khai thác đường bộ.

Sự tăng trưởng của ngành không chỉ dựa vào đà phục hồi kinh tế mà còn được củng cố bởi những cải cách mang tính chiến lược về chính sách. Các quy định PPP mới được ban hành đã đơn giản hóa quy trình phê duyệt dự án bằng cách phân cấp thẩm quyền cho các bộ ngành và chính quyền địa phương. Mục tiêu cốt lõi của những thay đổi này là tăng cường sự bảo vệ cho nhà đầu tư, qua đó thu hút hiệu quả hơn nguồn vốn tư nhân vào phát triển hạ tầng.

Một trong những biện pháp bảo vệ nhà đầu tư quan trọng nhất là việc nâng trần vốn góp công từ 50% lên 70% đối với các dự án đường bộ thu phí đủ điều kiện. Song song đó, việc áp dụng khung lựa chọn nhà đầu tư minh bạch và tiêu chuẩn hóa cũng là một bước tiến lớn. Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ khuyến khích sự tham gia mạnh mẽ hơn của khu vực tư nhân vào các dự án phát triển hạ tầng quy mô lớn.

Trái phiếu doanh nghiệp sẽ là 'mạch máu vốn' cho các dự án PPP mới

Mặc dù có triển vọng tăng trưởng mạnh mẽ, cơ cấu huy động vốn của ngành đang đứng trước ngưỡng thay đổi đáng kể, đặc biệt từ năm 2026. Các nguồn vốn truyền thống đang có sự phân hóa rõ rệt. Cụ thể, các doanh nghiệp niêm yết vận hành cảng biển, như Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (MVN), CTCP Container Việt Nam (VSC), và CTCP Cảng Hải Phòng (PHP), vẫn tiếp tục dễ dàng tiếp cận vốn ngân hàng. Các doanh nghiệp này đã ghi nhận mức vay mới ngân hàng tăng tới 50% trong 9 tháng đầu năm, cao hơn nhiều so với mức tăng trưởng trung bình 20% của giai đoạn 2022–2024.

Tuy nhiên, đối với các chủ đầu tư đường bộ có thu phí, tình hình tiếp cận vốn đang chuyển hướng. Từ năm 2026, hạn mức tín dụng ngân hàng sẽ thắt chặt hơn đối với từng khách hàng và nhóm liên quan. Điều này thúc đẩy nhóm doanh nghiệp đường bộ tìm cách đa dạng hóa nguồn vốn, chuyển hướng sang trái phiếu doanh nghiệp và phát hành cổ phiếu. Bằng chứng là phát hành cổ phiếu của các doanh nghiệp niêm yết trong lĩnh vực đường bộ trong 9 tháng đã tăng mạnh 60% so với cùng kỳ, dẫn đầu bởi CTCP Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (HHV) và CTCP Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh (CII). Trong khi đó, quy mô vay nợ mới của nhóm này lại đi ngang.

Về kênh trái phiếu doanh nghiệp, dù tổng lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp mới đã giảm 10% so với cùng kỳ trong 9 tháng năm 2025, do các công ty chờ đợi quy định phát hành mới, các chuyên gia vẫn kỳ vọng vào vai trò chủ lực của kênh này trong tương lai. Các cải cách dự kiến được thực hiện vào năm 2026 liên quan đến khung trái phiếu hạ tầng, điều kiện nhà đầu tư và quy định tái cấp vốn được kỳ vọng sẽ đưa trái phiếu doanh nghiệp trở thành kênh huy động vốn chủ lực cho các dự án PPP mới.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ về lợi nhuận và dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (CFO) đã giúp các doanh nghiệp niêm yết trong ngành duy trì được khả năng trả nợ ổn định, bất chấp tổng nợ tăng 9%. Cụ thể, EBITDA (lợi nhuận trước lãi vay, thuế, khấu hao và khấu trừ dần) của toàn ngành đã tăng 6% và CFO tăng 17%. Khả năng trả nợ của ngành được dự kiến sẽ tiếp tục duy trì sự ổn định này trong suốt năm 2026.

Đặc biệt, sự phân hóa về hồ sơ tín nhiệm giữa các nhóm doanh nghiệp đang có xu hướng thu hẹp lại khi nhóm doanh nghiệp đường bộ cho thấy sự cải thiện rõ rệt về hệ số đòn bẩy. Dù vẫn duy trì mức đòn bẩy cao, tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu của nhóm này đã giảm từ 2 lần xuống còn 1,7 lần trong 9 tháng đầu năm. Xu hướng tích cực này được dự kiến sẽ tiếp tục nhờ vào việc tăng vốn cổ phần mới và nhận được sự hỗ trợ tài chính từ Chính phủ, giúp củng cố cấu trúc vốn của các doanh nghiệp như HHV và CII.

Ngành hạ tầng, giống như một động cơ được tiếp thêm nhiên liệu từ chính sách và dòng vốn mới, đang sẵn sàng cho giai đoạn phát triển và kết nối toàn diện hơn khi bước sang năm 2026.